Biorąc pod uwagę ilość internetowych porad, nie dziwi brak pewności, jak powinna wyglądać nasza codzienna dieta. Odżywianie według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej to zwracanie uwagi na smak, kolor i termikę produktów. Bo w każdej naszej komórce zawarta jest naturalna mądrość, a kiedy dobrze wsłuchamy się w sygnały wysyłane przez nasze ciało, bez problemu podążymy za tym, czego potrzebujemy. Zainspirowani TCM, podpowiadamy, co wybierać i jak jeść, żeby naturalnie wspierać swój organizm.
Dietetyka chińska, czyli odżywianie według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej
Pierwszym i głównym sposobem wsparcia zdrowia i procesu leczenia jest właściwa dieta. Aby podążać za zasadami dietetyki TCM, warto zrozumieć termiczne i energetyczne właściwości produktów i przypraw, metody obróbki termicznej oraz w jaki sposób dostosowywać pożywienie do pór roku, warunków klimatycznych i indywidualnych potrzeb danego organizmu.
Odżywianie według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej to coś więcej niż tylko przyjmowanie białek, tłuszczów i węglowodanów. Jedzenie to energia, którą nasze ciało trawi, przyswaja i metabolizuje, a która staje się składnikiem budulcowym. Dietetyka chińska nie ma nic wspólnego z restrykcyjnymi dietami. Co ciekawe, w kulturze chińskiej, pożywienie i zdrowie są ulubionymi tematami do rozmów. Popularne „cześć” bardzo często jest zastępowane pytaniem „czy jadłeś/aś dziś dobrze?”. Polecamy zapamiętać i stosować.
Klasyfikacja pożywienia
Zgodnie z Tradycyjną Medycyną Chińską, podział pożywienia opiera się na smaku, termice, kierunku przepływu energii oraz systemie narządów, z którymi dane produkty są powiązane.
Każdy pokarm posiada odmienną energię i dlatego w różny sposób wpływa na nasz organizm. Właśnie dlatego wyróżniamy produkty yin i yang. Zgodnie z tą koncepcją, pożywienie dzielimy według pięciu kategorii termicznych, które określają wpływ na nasze ciało: gorące, ciepłe (yang), zimne, chłodne (yin) oraz neutralne. Przygotowując posiłki powinniśmy dążyć do zrównoważenia yin i yang, bo to właśnie zachowanie balansu między nimi gwarantuje prawidłową pracę wszystkich układów i narządów.
Odżywianie według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej: 5 smaków pokarmów
Podstawę naszej diety powinny stanowić produkty ciepłe, chłodne i neutralne (w różnych proporcjach w zależności od pory roku). Gorące i zimne powinny być używane oszczędnie, chyba że stosowane są w celach leczniczych bądź terapeutycznych.
Gorące: wzmacniają yang, przyśpieszają krążenie Qi, intensywnie rozgrzewają, wysuszają nagromadzoną wilgoć, poruszają w górę i na zewnątrz, ogrzewają narządy i usuwają zimno. Zalecane na jesień i zimę. Przykłady: imbir, cynamon, chili, curry, czosnek, pieprz, jagnięcina, alkohol wysokoprocentowy.
Ciepłe: wzmacniają yang i Qi, lekko ogrzewają narządy, działają pobudzająco. Do spożywania przez cały rok. Przykłady: koper włoski, bazylia, rozmaryn, kurczak, łosoś, węgorz, wołowina, owies, orzechy włoskie, brzoskwinia, cebula, czereśnie, por, masło, ser kozi, kakao, kawa, wino czerwone.
Neutralne: wzmacniają Qi i płyny ciała, harmonizują organizm, równoważą pracę narządów. Do spożywania przez cały rok. Przykłady: gęś, jaja kurze, kaczka, karp, wieprzowina, orzechy laskowe, figi, kalafior, marchew, śliwki, winogrona, ziemniaki, ryż, ser z mleka krowiego, kukurydza, orkisz, soczewica, proso, miód.
Chłodne: uzupełniają i wzmacniają płyny ciała i krew, spowalniają Qi, nawilżają i oczyszczają z gorąca. Do spożywania przez cały rok, ograniczone podczas chłodnych miesięcy. Przykłady: jogurt, mleko sojowe, soja, cukinia, kiełki, ogórek, szpinak, seler, jęczmień, pszenica, tofu, królik, herbata czarna, mięta, piwo pszeniczne.
Zimne: generują zimno, najbardziej wychładzają, ochładzają wewnętrzne gorąco oraz działają uspokajająco na ducha. Nie zalecane podczas chłodnych miesięcy. Przykłady: woda, mniszek lekarski, krewetki, arbuz, pomarańcze, banany, pomidory, rabarbar, szparagi, wodorosty, sos sojowy, sól.
Wśród wielu zasad i rekomendacji żywieniowych Tradycyjnej Medycyny Chińskiej szczególnie upodobaliśmy sobie 3. Oto one:
1/ Stosuj zasadę „jeśli coś jest zimne, rozgrzej to. Jeśli coś jest gorące, schłodź to”
Spożywaj produkty o odpowiedniej termice dla Twojego organizmu, dostosowane do czynników klimatycznych. Zatem kiedy temperatura za oknem spada i nasze ciała w sposób naturalny zaczynają ulegać wyziębieniu, powinniśmy sięgać właśnie po produkty yang (gorące i ciepłe), które zadziałają jak otulający sweter. Tyle, że od środka. Natomiast gorąca pogoda powinna być równoważona przez produkty „zimne”, jak na przykład banany, pomidory czy cytrusy. Ciepłe i chłodne produkty mają łagodniejszy wpływ na nasze ciało, a z kolei produkty neutralne nie zmieniają poziomu energetycznego organizmu.
Odżywiajmy się też zgodnie z zasadą „dla osób, które mają zbyt dużo ciepła, zaleca się ochładzające pokarmy i takież sposoby ich przygotowania; dla osób zbytnio wychłodzonych – pokarmy ogrzewające i takież sposoby przygotowania”.
2/ Jedz zgodnie z rytmem dobowym
Zaplanuj rozkład posiłków. Zalecane są 3 główne w mniej więcej stałych porach. W razie potrzeby możemy je uzupełniać dwoma, mniejszymi przekąskami. Wyznacz konkretny czas i miejsce na posiłki. Zgodnie z Tradycją Medycyną Chińską, najlepiej jest spożywać obfite śniadanie, mały obiad i skromną kolację.
Dobrze jest zacząć dzień od pożywnego, ciepłego i gotowanego posiłku. Śniadanie powinno nas rozgrzać i wzmocnić ciało oraz zapobiegać powstawaniu wilgoci. Optymalnie jest spożyć pierwszy posiłek pomiędzy 7:00 a 9:00, kiedy to przypada szczyt pracy żołądka, ale nie wcześniej niż pojawi się głód.
Na drugi posiłek zaleca się rozgrzewające zboża i warzywa, ryby, drób i chude mięso. Podobnie jak śniadanie, obiad powinien być pożywny i ciepły, nie obciążający organizmu. Wieczorem, kiedy zwiększa się poziom yin, a zmniejsza poziom yang i zdolności trawienne, posiłek powinien być najmniejszy. Unikaj na noc energetycznie nadmiernie gorącego i pobudzającego pożywienia, na przykład ostro przyprawionych potraw oraz nie przejadajmy się na noc. Zjedz go przynajmniej na 2 godz. przed snem.
3/ Ciesz się posiłkiem
Nie tylko co jemy, ale to jak jemy ma ogromne znaczenie. Większość z nas nie znajduje czasu na spokojny i uważany posiłek. Zapominamy, że liczy się to, gdzie spożywamy posiłek, z kim i o czym rozmawiamy w jego trakcie i w jakim stanie emocjonalnym jesteśmy. Czy wiesz, że to jak jesz, świadczy o tym, jaki/a jesteś? Jedzenie to przecież niezwykle przyjemne doświadczenie. Jedzmy z radością w rozluźnionej atmosferze.
Słuchaj swojego apetytu. Intuicja odgrywa szczególną rolę w procesie jedzenia. Jedz, kiedy faktycznie czujesz głód i nie przejadaj się. Nasz żołądek powinien być wypełniony w dwóch trzecich objętości, co ułatwi trawienie i ograniczy występowanie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Poświęć posiłkowi całą uwagę, bez pośpiechu i w ciszy zwróć uwagę na smak i zapach. Jedząc świadomie, postaraj się zaobserwować jak pokarm odżywia Twoje ciało, umysł i duszę. Rozkoszuj się dobrym jedzeniem, a wtedy nawet najprostsze potrawy zyskują na smaku.
Jeśli interesujesz się naturalnym wsparciem organizmu według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej przeczytaj nasze artykuły, znajdziesz je na przykład TU, TU i TU.
Marta Jusińska
Z wykształcenia jestem magistrem dietetyki. Ukończyłam SGGW w Warszawie. Na co dzień zajmuję się pracą w badaniach klinicznych. Od ponad 12 lat jestem związana ze sportem, trenowałam lekkoatletykę, byłam wielokrotną medalistką mistrzostw Polski w biegach średniodystansowych. Pasjonuje mnie dietetyka sportowa. We współpracy dietetycznej stawiam na zdrowie i dobre samopoczucie, którego podstawą jest dla mnie odżywione i silne ciało. Jestem zwolenniczką racjonalnego podejścia do odżywiania. Sama lubię jeść roślinnie i stawiam na sezonowość. W wolnych chwilach gotuję, czytam książki i uczę się robić na drutach. Pasjonuje mnie neuronauka.
