Regularna aktywność fizyczna to podstawa dbania o zdrowie. Coraz częściej pojawiają się nowe rodzaje treningów, które obiecują urozmaicenie sportowej rutyny i jeszcze lepsze rezultaty nie tylko dla ciała, ale i ducha. Ostatnio coraz większą ciekawość miłośników ruchu i wellness rozbudzają ćwiczenia somatyczne. Czym dokładnie są i czy naprawdę są skuteczne?
Czym są ćwiczenia somatyczne?
Czujesz, że podczas treningów Twoja głowa niemal pęka od liczenia powtórzeń, oddechów, pilnowania formy i nadążania za grupą? Masz wrażenie, że coś, co teoretycznie powinno zbliżać siebie do ciała powoduje, że Twój kontakt z nim staje się mechaniczny? Brakuje Ci wolności fizycznej ekspresji i eksplorowania swoich potrzeb przez ruch? Jeśli Twoja odpowiedź może zawrzeć się w przysłowiowym „3 x TAK”, ćwiczenia somatyczne na pewno zwrócą Twoją uwagę. Chociaż ich celem jest świadome skupienie się na ciele, ćwiczenia somatyczne nie mają nic z rygorystycznego katowania się celem uzyskania perfekcyjnej fizycznej formy. Odnoszą się do praktyk skupionych na świadomości ciała i jego fizycznych doświadczeniach, zarówno tych dziejących się podczas treningu, jak i tych z przeszłości, głęboko zakorzenionych w zakamarkach organizmu. Ćwiczenia somatyczne łączą elementy fizyczne, psychiczne i emocjonalne, kładąc nacisk na zrozumienie i integrację ciała jako całości. Niektórzy nazywają je ruchem dla ruchu, ponieważ ich celem nie jest wypracowanie muskulatury, utrata wagi czy poprawa gibkości. Ćwiczenia somatyczne to doświadczenie poruszania ciała tu i teraz, oraz pogłębiania świadomości związanej z towarzyszącymi temu odczuciami. Słowo “somatyczny” pochodzi od greckiego słowa “sōma”, które oznacza ciało. Termin ten został wprowadzony w języku angielskim jako “somatic” w XIX wieku. Słowo to odnosi się do związków z ciałem, fizycznym aspektem organizmu lub procesami związanymi z funkcjonowaniem ciała. W psychologii, medycynie i dziedzinach związanych z ruchem, “somatic” jest często używane, aby podkreślić związek między umysłem a ciałem oraz fizyczny aspekt różnego rodzaju aktywności terapeutycznych. Jak wynika z artykułu opublikowanego w magazynie Frontiers in Psychology, ćwiczenia somatyczne to bazujące na ruchu praktyki, które mają za zadanie pogłębić świadomość odczuwania:
– Ciała,
– Środowiska zewnętrznego,
– Ruchu w przestrzeni.
Ćwiczenia somatyczne w praktyce
Chociaż termin „ćwiczenia somatyczne” może wydawać Ci się zupełną nowością na rynku wellness, ten rodzaj terapii ruchem, bo w zasadzie taką rolę można przypisać tej aktywności fizycznej, znany jest od wieków. Korzeni ćwiczeń somatycznych można doszukiwać się w praktykach takich jak:
Joga: ta coraz bardziej popularna, wywodząca się ze starożytnych Indii praktyka mająca swoje korzenie w starożytnych tradycjach hinduskich, łączy ruchy ciała z oddechem i medytacją. Style jogi, takie jak Hatha, Vinyasa czy Kundalini, zawierają w sobie ćwiczenia somatyczne.
Tai Chi: to chińska sztuka walki pochodząca z tradycji daoistycznej, dziś bardziej znana jako łagodna i świadoma forma aktywności fizycznej, która łączy w sobie elementy ruchu, medytacji i oddechu, kładąc nacisk na płynność, precyzję i równowagę.
Qigong: znane również jakoQi Gong lub Chi Kung, to starożytna chińska metoda ćwiczeń i leczenia polegająca na medytacji, kontrolowanym oddychaniu oraz delikatnych, płynnych ruchach, która ma na celu pobudzenie lub kontrolowanie przepływu energii życiowej zwanej Qi. Więcej piszemy o nim TU.
Dziś termin „ćwiczenia somatyczne” nie oznacza jednego określonego treningu, a po prostu grupę praktyk, które kładą nacisk na swobodę ruchu oraz pogłębianie kontaktu z ciałem, bez presji na perfekcyjne opanowywanie technik ćwiczeń. Poza wspomnianymi wyżej starożytnymi praktykami, do grupy ćwiczeń somatycznych zaliczają się m.in.
Technika Aleksandra: ta forma terapii ruchem jest metodą uczącą świadomego powrotu do rozluźnienia po momencie stresu, której celem jest również zwiększenie świadomości własnych nawyków prowadzących do napięć i dyskomfortu. Metoda kładzie nacisk na naturalność ruchu i postawy. Ćwiczący uczą się unikać sztucznych napięć i manipulacji ciała, co prowadzi do bardziej swobodnej i efektywnej ekspresji fizycznej.
Metoda Feldenkraisa: technika ruchowa, która opiera się na zrozumieniu związku między ruchem, myśleniem i uczuciami, prowadząc do zmian nawykowych odruchów fizycznych w świadome decyzje. Ćwiczenia w ramach Metody Feldenkraisa są często subtelne, kontrolowane i wykonywane w wolnym tempie w niewielkim zakresie ruchu. Cel to skupienie uwagi na jakości ruchu i zrozumienie niuansów związanych z motoryką ciała.
Body and Mind: znana też jako BMC lub Body and Mind Centering, to metoda skupiająca się na zrozumieniu ciała poprzez połączenie anatomii, fizjologii, psychologii i ruchu, prowadząca do zespolenia ciała i umysłu. W ramach treningu mogą znaleźć się ćwiczenia z zakresu pilatesu, jogi czy praktyk oddechowych.
Somatic Experience: autorska metoda ćwiczeń, w ramach której poprzez różne kombinację ćwiczeń somatycznych prowadzi się do redukcji stresu oraz rozpracowywania skumulowanych w ciele traum z przeszłości. Więcej przeczytasz o tej metodzie TU.
Ćwiczenia somatyczne – jakie są z nich korzyści?
Chociaż nie ma jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających to, że ćwiczenia somatyczne mogą być pełnowartościową formą terapii umysłu, zastępując np. spotkania z psychoterapeutą, niewątpliwie mogą być jednak świetnym narzędziem wspomagającym redukcję stresu i przywracającym wewnętrzną równowagę. Do największych korzyści płynących w ćwiczeń somatycznych możemy zaliczyć:
– Redukcję bólu,
– Zmniejszenie napięcia mięśniowego,
– Zmniejszenie napięcia emocjonalnego,
– Wewnętrzne wyciszenie,
– Poprawę jakości snu,
– Zwiększenie uważności na doznania fizyczne,
– Zwiększenie uważności na oddech,
– Poprawę koncentracji,
– Poprawę koordynacji i równowagi,
– Poprawę postawy,
– Pobudzenie metabolizmu,
– Poprawę krążenia.
Chociaż często mylona jest z alternatywną metodą leczenia, fizjoterapia wyrosła na gruncie medycyny tradycyjnej. Czym dokładnie jest? O szczegółach tej terapii fizycznej piszemy TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
