Weź pod lupę taki scenariusz: zaczynasz dzień z kubkiem ulubionej kawy, śmiejesz się z zabawnego mema, a chwilę później dopada Cię smutek bez wyraźnej przyczyny. Jeszcze przed obiadem czujesz irytację na drobiazgi, a wieczorem wraca dobry humor. Znajome? To właśnie wahania nastroju – emocjonalny rollercoaster, który potrafi zaskoczyć każdego z nas. Choć zmiany emocji są naturalne, czasem stają się na tyle intensywne, że trudno nad nimi zapanować. Dlaczego tak się dzieje i co możesz z tym zrobić?
Czym są wahania nastroju?
Wahania nastroju to nagłe i często nieprzewidywalne zmiany emocji. W jednej chwili możesz czuć się euforycznie, by zaraz potem doświadczyć smutku, irytacji lub lęku. To jak zmienność pogody w kwietniu – raz słońce, raz deszcz, a czasem grad emocji. Choć drobne wahania nastroju są wpisane w codzienność każdego z nas, problem pojawia się, gdy stają się one częste, intensywne i zaczynają utrudniać codzienne życie. Co ciekawe, według badań opublikowanych w Journal of Affective Disorders aż 13% populacji doświadcza poważnych wahań nastroju w pewnym momencie życia. W przypadku osób zmagających się z zaburzeniami nastroju, takimi jak choroba afektywna dwubiegunowa, ta liczba rośnie jeszcze bardziej. Statystyki pokazują także, że kobiety – ze względu na wahania hormonalne – są bardziej podatne na emocjonalne sinusoidy. Warto jednak pamiętać, że wahania nastroju nie wybierają – mogą dotknąć każdego, bez względu na wiek czy płeć. Zmiany nastroju mogą być reakcją na stres, zmęczenie czy brak snu. Czasem jednak kryją się za nimi głębsze przyczyny, takie jak zaburzenia hormonalne, stany lękowe, depresja czy skutki uboczne leków. To nie tylko “fanaberie” czy “gorszy dzień” – Twoje emocje próbują Ci coś powiedzieć.
Co powoduje wahania nastroju?
Wahania nastroju w teorii to jedno, ale w praktyce? Cóż, życie potrafi pisać najbardziej nieprzewidywalne scenariusze i nikt nie może przewidzieć, jakie bodźce w jaki sposób zadziałają na nas w ciągu dnia. To trochę jak wsiąść do autobusu bez wiedzy, gdzie jest następny przystanek. Sprawdź, co najczęściej stoi za tym emocjonalnym rollercoasterem:
Stres i codzienny pośpiech: Wyobraź sobie poranek, kiedy spóźniasz się do pracy, tramwaj uciekł Ci sprzed nosa, a telefon dzwoni bez przerwy. Kortyzol, hormon stresu, buzuje, a Twój nastrój staje się jak balon na wietrze – raz unosi się, raz opada. Według Cleveland Clinic, przewlekły stres może prowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych, a osoby narażone na długotrwałe napięcie częściej zgłaszają nagłe wahania nastroju.
Zmiany hormonalne: Kiedy hormony szaleją, emocje często idą w ich ślad. PMS, menopauza, ciąża czy dojrzewanie – to etapy, kiedy organizm gra na emocjonalnej huśtawce. Jeden moment to śmiech do łez, by za chwilę wzruszyć się reklamą papieru toaletowego. Badania wskazują, że nawet 75% kobiet doświadcza wahań nastroju w związku z cyklem miesiączkowym.
Brak snu i zła dieta: Pomyśl, jak się czujesz po nieprzespanej nocy i porannej kawie na pusty żołądek. Rozdrażnienie, spadek energii i nagłe wybuchy złości to częsty efekt niedoboru snu i kiepskiego odżywiania. Mózg potrzebuje paliwa – kiedy go nie dostaje, emocje wariują. Według badań, osoby śpiące mniej niż 6 godzin na dobę są dwa razy bardziej narażone na wahania nastroju.
Problemy zdrowotne i leki: Czasem wahania nastroju to sygnał od organizmu. Choroby tarczycy, cukrzyca czy niektóre leki (np. sterydy) potrafią majstrować przy emocjach. Jeśli nagle zauważasz, że Twój nastrój przypomina sinusoidę, warto skonsultować się z lekarzem. W badaniach opublikowanych w Medical News Today wykazano, że około 10% osób przyjmujących leki na przewlekłe schorzenia zgłasza wahania emocjonalne jako skutek uboczny.
Niska samoocena: Patrzysz w lustro i zamiast zauważyć to, co w Tobie piękne, skupiasz się na każdej drobnej niedoskonałości? Krytyczne myśli o sobie samym potrafią wywołać emocjonalną burzę. Niska samoocena działa jak cichy sabotażysta – podkopuje Twoje poczucie wartości, sprawia, że drobne porażki wydają się końcem świata, a drobne uwagi od innych stają się bolesnymi ciosami. Gdy patrzysz na siebie przez zbyt surowe okulary, emocje często reagują nadmierną wrażliwością i nagłymi zmianami.
Czynniki psychiczne: Zaburzenia nastroju, stany lękowe czy depresja często objawiają się nagłymi zmianami emocji. Jeśli zauważasz, że wahania trwają długo, a Ty tracisz kontrolę, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Szacuje się, że na depresję cierpi ponad 280 milionów ludzi na świecie, a jednym z jej wczesnych objawów mogą być właśnie wahania nastroju.
Problemy interpersonalne: Relacje z innymi to jeden z fundamentów naszego samopoczucia. Kłótnia z partnerem, ciche dni z przyjaciółką czy napięcia w pracy potrafią wywołać prawdziwą burzę emocji. Znasz to uczucie, kiedy po sprzeczce serce bije szybciej, myśli krążą wokół tego, co poszło nie tak, a nastrój spada jak kamień? To naturalna reakcja – konflikty i brak zrozumienia w relacjach mogą skutkować smutkiem, złością, a nawet lękiem. Relacje to emocjonalne lustro – gdy w nim panuje chaos, odbija się to na naszym samopoczuciu.
Wahania nastroju – jak im przeciwdziałać?
Dobra wiadomość? Nie musisz tkwić w emocjonalnym chaosie! Choć nie da się całkowicie wyeliminować zmian nastroju (bo, umówmy się, życie bywa nieprzewidywalne), istnieją sposoby, które pomogą Ci je złagodzić. Myśl o nich jak o kotwicy dla rozbujanej łodzi – dzięki nim łatwiej utrzymać emocje w ryzach:
Znajdź chwilę dla siebie: Codziennie daj sobie moment na oddech. To może być krótki spacer, gorąca herbata przy oknie czy chwila z ulubioną muzyką. Twój umysł potrzebuje przerw, by nie przegrzać emocjonalnych obwodów. Badania wykazują, że już 10 minut uważności dziennie może obniżyć poziom stresu nawet o 30%.
Zadbaj o sen i dietę: Regularny sen i odżywcze posiłki to podstawa. Twój mózg uwielbia zdrowe tłuszcze, błonnik i witaminy. Spróbuj ograniczyć cukier i kofeinę – choć kuszące, potrafią tylko pogłębić wahania. Statystyki pokazują, że osoby stosujące zbilansowaną dietę rzadziej skarżą się na nagłe zmiany emocji.
Ruch to Twój sprzymierzeniec: Nie musisz od razu zapisywać się na maraton. Wystarczy krótki spacer, joga czy taniec w salonie. Endorfiny, czyli hormony szczęścia, uwielbiają ruch i potrafią skutecznie poprawić nastrój. Według badań regularna aktywność fizyczna zmniejsza wahania nastroju nawet o 50%.
Porozmawiaj z kimś bliskim: Czasem wygadanie się przyjacielowi potrafi zdziałać cuda. Nie trzymaj emocji tylko dla siebie – dzielenie się nimi to żadna słabość, a wyraz troski o siebie. Osoby z silnym wsparciem społecznym rzadziej doświadczają intensywnych huśtawek nastroju.
Sięgnij po profesjonalną pomoc, gdy trzeba: Jeśli wahania nastroju stają się uciążliwe, trwają długo lub utrudniają codzienne funkcjonowanie, skonsultuj się ze specjalistą. Czasem potrzeba wsparcia, by wyjść na emocjonalną prostą. Według Światowej Organizacji Zdrowia wczesna interwencja zwiększa skuteczność leczenia nawet o 70%.
Wahania nastroju to część ludzkiego doświadczenia, ale nie musisz pozwalać, by kierowały Twoim życiem. Wsłuchaj się w siebie, zadbaj o podstawy i pamiętaj – czasem najprostsze zmiany potrafią przynieść największą ulgę. A jeśli chcesz pomóc bliskiej osobie zrozumieć przyczynę wahań nastroju, skorzystaj z mocy inteligencji emocjonalnej.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
