Na pierwszej randce, podczas publicznego wystąpienia, w trakcie ważnej imprezy rodzinnej – nadmierna potliwość może popsuć i zabawę, i nastrój. Warto jednak mieć na uwadze, że może być przede wszystkim sygnałem ostrzegawczym wysyłanym nam przez organizm. Jakim dokładnie? Sprawdzamy.
Pot – co warto o nim wiedzieć?
Ludzkie ciało może wyprodukować nawet do 2 litrów potu na godzinę podczas zwiększonej aktywności fizycznej. Pot to bezwonny płyn wytwarzany przez gruczoły potowe znajdujące się w ludzkiej skórze. Jest to kluczowy mechanizm regulacji temperatury ciała, który pomaga utrzymać odpowiednią temperaturę wewnętrzną. Gruczoły potowe, które znajdują się w różnych częściach ciała, dzielą się na dwa główne typy:
Ekrynowe: są to najczęściej występujące gruczoły potowe rozlokowane na całym ciele; wytwarzają wodnisty płyn, który zawiera elektrolity (sól, potas, wapń) oraz małe ilości białek; pot ekrynowy wytwarzany jest w odpowiedzi na wzrost temperatury ciała lub stres, a jego parowanie z powierzchni skóry pomaga wychładzać organizm
Apokrynowe: znajdują się głównie w okolicach pach, pachwin, okolicy intymnej i brodawek sutkowych; produkują gęstszy płyn, który zawiera również tłuszcze i białka; aktywują się głównie pod wpływem stresu emocjonalnego i hormonalnego, a ich funkcja dokładnie nie jest w pełni poznana
Chociaż niekoniecznie lubimy, kiedy pot pojawia się na powierzchni ciała i plami ubrania, powinniśmy pamiętać, że z punktu widzenia fizjologii pełni on kilka istotnych funkcji:
Regulacja temperatury: Główną funkcją potu jest regulacja temperatury ciała. Kiedy temperatura otoczenia lub aktywność fizyczna podnosi temperaturę ciała, gruczoły potowe zaczynają produkować pot, który po wyparowaniu z powierzchni skóry pomaga obniżyć temperaturę ciała.
Regulacja poziomu soli i elektrolitów: Gruczoły potowe wytwarzają płyn, który zawiera sole mineralne, takie jak sód, potas, wapń oraz małe ilości innych elektrolitów. Poprzez wydzielanie tych substancji przez skórę, pot pomaga utrzymać odpowiednie stężenia elektrolitów w organizmie.
Eliminacja toksyn: Choć głównym mechanizmem eliminacji metali ciężkich z organizmu jest filtracja przez nerki, toksyny te mogą być również częściowo wydalane z potem. Dlatego regularne pocenie się podczas aktywności fizycznej może pomóc w eliminacji pewnych zanieczyszczeń, które wchłaniamy z otoczenia.
Ochrona skóry: Gdy pot jest wytwarzany, przepływa przez pory skóry, co pomaga usunąć z niej zanieczyszczenia. Regularne pocenie się podczas aktywności fizycznej lub w gorące dni może wspomagać oczyszczanie porów, zapobiegając tym samym ich zatykaniu i powstawaniu wyprysków oraz stanów zapalnych skóry.
Nadmierna potliwość – co ją powoduje?
Pocenie się jest naturalnym odruchem organizmu. Warto jednak pamiętać, że nadmierna potliwość może być problematyczna i wymagać uwagi medycznej. Jeśli pocenie się jest nieproporcjonalne do warunków otoczenia lub utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć ewentualne przyczyny chorobowe i uzyskać odpowiednie leczenie. Nadmierna potliwość, znana też jako hiperhydroza, może być wywoływana przez czynniki takie jak:
Genetyka: Istnieje silna korelacja między przypadkami nadmiernego pocenia się u członków rodziny. Osoby, których rodzice cierpią na hiperhydrozę, mają większe ryzyko jej rozwoju. Zidentyfikowano pewne mutacje genetyczne, które mogą zwiększać skłonność do nadmiernego pocenia się. Mutacje te mogą wpływać na funkcjonowanie gruczołów potowych lub na regulację układu nerwowego, który kontroluje wydzielanie potu.
Zaburzenia hormonalne: Hormony mogą wpływać na poziom potliwości na wiele sposobów. Zwiększona aktywność tarczycy, znana jako nadczynność tarczycy, prowadzi do przyspieszenia wielu procesów metabolicznych w organizmie, w tym produkcji ciepła. W rezultacie osoby z nadczynnością tarczycy często doświadczają nadmiernego pocenia się, nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym lub w normalnych warunkach temperaturowych. Menopauza u kobiet wiąże się ze zmianami hormonalnymi, w tym zmniejszoną produkcją estrogenów. To z kolei może prowadzić do nieregularności w regulacji temperatury ciała i zwiększonej potliwości. Utrata estrogenów może również wpływać na regulację działania gruczołów potowych. Przysadka mózgowa i nadnercza są kluczowymi gruczołami odpowiedzialnymi za produkcję wielu hormonów, w tym hormonów regulujących metabolizm i reakcje organizmu na stres. Zaburzenia tych gruczołów, takie jak guzy hormonalnie czynne lub niedoczynność przysadki, mogą powodować, że wystąpi nadmierna potliwość.
Nadmierny stres: W sytuacjach stresowych, mózg reaguje przez aktywację układu nerwowego sympatycznego, który jest odpowiedzialny za reakcje “walki lub ucieczki”. Aktywacja tego układu prowadzi do wydzielania neuroprzekaźników, takich jak adrenalina (epinefryna) i noradrenalina (norepinefryna), które pobudzają gruczoły potowe do produkcji większej ilości potu. Osoby o zwiększonej podatności na stres mają hiperreaktywny układ nerwowy, co oznacza, że reagują one silniej na stresujące sytuacje. To może prowadzić do częstszych i intensywniejszych epizodów nadmiernego pocenia się. Ponadto, stres może również wpływać na regulację temperatury ciała. Nawet bez fizycznej aktywności lub wysokich temperatur otoczenia, stres może prowadzić do podwyższenia temperatury ciała, co z kolei stymuluje produkcję potu jako mechanizmu chłodzenia organizmu.
Dieta: Napoje takie jak kawa, herbata i napoje energetyczne, zawierające kofeinę, mogą działać jako stymulanty, które zwiększają aktywność układu nerwowego autonomicznego i mogą sprawiać, że wystąpi nadmierna potliwość. Alkohol działa jako diuretyk, co oznacza, że może zwiększać wydalanie płynów z organizmu, co z kolei może prowadzić do odwodnienia. W odpowiedzi na odwodnienie organizm może zwiększyć produkcję potu, aby pomóc w regulacji temperatury ciała. Ponadto spożywanie dużej ilości białka, szczególnie mięsa czerwonego, może prowadzić do zwiększonego metabolizmu, co z kolei może zwiększać temperaturę ciała i prowadzić do większej produkcji potu.
Zaburzenia rytmu snu: Zaburzenia snu, takie jak bezsenność czy niespokojny sen, mogą prowadzić do chronicznego stresu i niepokoju. Wysoki poziom stresu może aktywować układ nerwowy autonomiczny, co z kolei może zwiększać aktywność gruczołów potowych i sprawiać, że wystąpi nadmierna potliwość. Zaburzenia snu mogą też wpływać na równowagę hormonalną organizmu. Niedobór snu może zmieniać poziomy hormonów, takich jak kortyzol (hormon stresu), który może mieć wpływ na funkcjonowanie gruczołów potowych. Warto też pamiętać, że s en jest kluczowy dla prawidłowej regulacji temperatury ciała. Zaburzenia snu mogą prowadzić do nieregularności w regulacji temperatury, co może skutkować zwiększoną potliwością jako mechanizmem kompensacyjnym.
Jeśli chcesz popracować nad jakością snu, zacznij od świadomego wyciszania układu nerwowego. Listę wakacyjnych lektur, które mogą Ci w tym pomóc znajdziesz TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
