Jak tylko temperatura spada poniżej 0°, marzymy o gorących kąpielach, zaszyciu się pod kocem i kubku rozgrzewającego naparu imbirowego. W szczytowych dniach lata szukamy cienia i koimy skórę chłodnymi prysznicami. Temperatura powietrza wpływa na pracę całego organizmu, warunkując to, jak wyglądamy, śpimy, trawimy i radzimy sobie z emocjami. Co dokładnie dzieje się w ciele, kiedy wskaźnik na termometrze zaczyna się wahać?
Zabawa w ciepło-zimno
Pokaż mi, jak ciepło jest u Ciebie w mieszkaniu a powiem Ci, kim jesteś. Brzmi jak żart? Amerykańscy naukowcy podeszli do tematu bardzo poważnie i po przeprowadzeniu badań na 2000 swoich rodaków doszli do bardzo konkretnych wniosków: introwertycy uwielbiają ciepło, ekstrawertycy natomiast wykazują większe umiłowanie do zimnych kąpieli, zimowych wakacji w śniegu i skręcania termostatów w domowych pieleszach. Temperatura powietrza ma na nas gigantyczny wpływ i nie warunkuje jedynie tego, czy na wymarzone wakacje wybralibyśmy się na północ czy na południe Europy. Za to, jak mimowolnie reagujemy na zmiany temperatury otoczenia, odpowiedzialne jest podwzgórze, będące częścią międzymózgowia. Jak tylko wyczuje ono, że wskutek działania czynników zewnętrznych lub wewnętrznych temperatura ciała zaczyna wzrastać lub maleć, natychmiast wysyła sygnał do skóry, gruczołów, mięśni i organów, aby uruchomił się system termoregulacji. Rozpoczyna się wewnętrzna walka o to, aby jak najszybciej przywrócić ciału optymalną temperaturę oscylującą wokół 37°C. Aktywują się, nie zawsze widzialne gołym okiem, mechanizmy.
Kiedy robi się gorąco:
– Podnosi się również temperatura ciała. Żeby nie dopuścić do nadmiernego przegrzania, do skóry zaczyna być pompowana większa ilość krwi, co powoduje zwiększenie produkcji chłodzącego potu,
– Mózg wysyła sygnał do mięśni, aby spowolniły swoją pracę, przez co może pojawić się uczucie osłabienia i zmęczenia,
– Serce zaczyna bić szybciej, a tempo przepływu krwi może zwiększyć się nawet 2-4 krotnie w stosunku do tego w chłodniejsze dni,
– Nagrzewa się jama brzuszna, co może prowadzić do zmniejszonego poczucia łaknienia i szybszego nasycenia posiłkiem,
– W wyniku potencjalnego odwodnienia może spowolnić się przemiana materii,
– Zwiększa się tempo reakcji chemicznych w mózgu, warunkujących m.in. szybkość zapamiętywania. Badania pokazują, że szczyt możliwości kognitywnych osiągamy odczuwając przyjemne ciepło, ale nie przegrzanie,
– Gwałtowny skok temperatury otoczenia może powodować nasilenie się poczucia rozdrażnienia i agresji,
– W przypadkach ekstremalnego ciepła może dojść do przerwania bariery między krwią a mózgiem, a niepożądane mikrocząsteczki, m.in. białek, mogą kumulować się w mózgu prowadząc do stanów zapalnych i zaburzając jego normalne funkcjonowanie.
Kiedy robi się zimno:
– Mięśnie zaczynają drżeć, aby wygenerować ciepło ogrzewające ciało od środka,
– Naczynia krwionośne w skórze zamykają się, krew odpływa do wnętrza organizmu i wzrasta ciśnienie tętnicze,
– Gwałtowny spadek temperatury otoczenia może powodować nasilenie się poczucia smutku i objawów depresji,
– Przy zbyt długiej ekspozycji na niskie temperatury ciało może wejść w tryb oszczędzania ciepła i energii, spowalniając metabolizm,
– Ciało może odebrać gwałtowną utratę ciepła jako stresor, a w konsekwencji mogą spowolnić się funkcje kognitywne oraz czas reakcji na bodźce,
– Mózg staje się gorzej ukrwiony, a w ekstremalnych przypadkach zbyt długiej ekspozycji na zimno może dojść do trwałego uszkodzenia nerwów tego organu.
Jak dbać o temperaturę życia?
Najlepiej, kiedy jest nam nie za zimno i nie za gorąco. Co taki banał oznacza w praktyce? Około 37°C, bo to właśnie wtedy jest nam wystarczajaco ciepło, aby organizm mógł samoczynnie zwalczać infekcje, ale nie na tyle gorąco, aby zaburzały się nasze procesy metaboliczne i praca mózgu. Wskaźnik na termometrze może nieznacznie wahać się w zależności od:
– Poziomu aktywności fizycznej – ruch powoduje zwiększenie temperatury ciała,
– Pory dnia – najniższa jest zazwyczaj o 4 nad ranem, a najwyższa miedzy 4 a 6 po południu,
– Wieku – im jesteśmy starsi, tym trudniej nam przychodzi termoregulacja, a seniorzy często mają lekko obniżoną temperaturę ciała,
– Płci – ze względu na genetyczne uwarunkowania związane z większą masą mięśniową mężczyźni mogą mieć wyższą temperaturę ciała,
– Rodzaju diety – wybór chłodzących lub rozgrzewających pokarmów może determinować temperaturę ciała,
– Etapu cyklu menstruacyjnego – najniższą temperatura jest na początku cyklu, najwyższa natomiast tuż przed owulacją.
Aby zachować optymalną temperaturę ciała, niezależnie od tego, jak zmieniają się czynniki zewnętrzne, pamiętaj aby:
1. W chłodniejsze dni rozgrzewać się intensywniejszymi ćwiczeniami typu cardio lub dynamiczną vinyasą.
2. W ciepłe dni postawić na ruch, który nie osłabi Cię nadmiernym wypacaniem elektrolitów- nawet zwykły spacer na świeżym powietrzu pobudzi limfę i krążenie do prawidłowej pracy.
3. Pilnować temperatury w miejscu, w którym śpisz i pracujesz – niech wskaźnik na termometrze oscyluje wokół 18-19°C.
4. Dostosować dietę do pór roku- latem wybieraj nawadniające produkty o działaniu chłodzącym ( możesz skorzystać z naszych rekomendacji TU), zimą natomiast postaw na te podtrzymujące wewnętrzny ogień (np. ajurwedyjskie rośliny z TEJ listy.
5. W gorące dni wybierać ubrania z naturalnych, przewiewnych materiałów.
6. W chłodne dni zabezpieczać stopy, nerki i głowę – zwracamy honor wszystkim mamom, które zawsze przypominają o noszeniu czapki.
Jednym ze sposobów na wspierania termoregulacji jest oddech. Więcej o tym, co dają nam świadome wdechy i wydechy przeczytasz TUTAJ.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
