Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że każdego roku nikotyna jest przyczyną 8 milionów przedwczesnych zgonów na całym świecie. Tak, zaczynamy mocno, bo temat jest poważny. Chcemy pomóc Ci zrozumieć, co sprawia, że nikotyna jest tak niebezpieczna dla organizmu.
Czym jest nikotyna?
Kochamy francuskie kino Nowej Fali. Ostatnio robiąc sobie nocny seans naszych ulubionych filmów, rzuciło nam się w oczy jedno: niemal wszyscy bohaterowie palili. Prywatni detektywi, rozpaczające kochanki, elegancy przedstawiciele klas wyższych, życiowo pogubieni marzyciele – wszyscy pojawiali się na ekranie z papierosem w ustach. Tytoniowych ikon nie brakuje w innych obszarach kultury. Kate Moss z papierosem. Picasso z papierosem. Barack Obama z papierosem. Przeszukując Internet co chwila natykamy się na zdjęcia palących gwiazd. Niektóre robią to demonstracyjne, podkręcając swój buntowniczy, nonszalancki wizerunek. Niektóre robią to w ukryciu, żeby nie skalać tego nieskazitelnego. Mogłoby się wydawać, że pali cały świat.
Wróćmy jeszcze na chwile do danych Światowej Organizacji Zdrowia. Zdaniem WHO, epidemia tytoniu jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego, z jakimi świat kiedykolwiek się zmagał, powodując jak już wspomnieliśmy śmierć ponad 8 milionów ludzi rocznie na całym świecie. Ponad 7 milionów z tych zgonów jest wynikiem bezpośredniego używania nikotyny, podczas gdy około 1,3 miliona to bierni palacze. Około 80% z 1,3 miliarda palaczy na całym świecie żyje w krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie obciążenie chorobami i zgonami związanymi z tytoniem jest największe. Nikotyna przyczynia się do ubóstwa, ponieważ wydatki z gospodarstw domowych są przekierowywane z podstawowych potrzeb, takich jak jedzenie i schronienie, na papierosy. Minimalizowanie takich zachowań konsumenckich jest bardzo trudne, bo nikotyna uzależnia. Nikotyna to naturalnie występujący alkaloid, który znajduje się w roślinach tytoniu. To właśnie ona jest głównym składnikiem odpowiedzialnym za uzależnienie od wyrobów tytoniowych. Po inhalacji dymu papierosowego lub wprowadzeniu nikotyny do organizmu w inny sposób, na przykład poprzez żucie tytoniu, substancja ta szybko trafia do krwiobiegu i dociera do mózgu. W ciągu kilku sekund, nikotyna aktywuje receptory w mózgu, co prowadzi do wydzielania dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za uczucie przyjemności i nagrody. To właśnie ten mechanizm sprawia, że nikotyna jest tak uzależniająca. Palacze odczuwają chwilową ulgę i poprawę nastroju, co zachęca ich do powracania do nawyku. Z czasem organizm zaczyna przyzwyczajać się do obecności nikotyny, co prowadzi do konieczności zwiększenia dawki, aby osiągnąć ten sam efekt. W rezultacie osoby palące stają się zależne od nikotyny, co skutkuje trudnościami w zaprzestaniu palenia, a nawet objawami odstawienia, gdy próbują zredukować jej spożycie. Uzależnienie od nikotyny to złożony proces, który dotyka nie tylko sfery fizycznej, ale również psychicznej. Palacze często sięgają po papierosa nie tylko z powodu głodu nikotynowego, ale także w celu złagodzenia stresu czy napięcia. Długotrwałe używanie wyrobów tytoniowych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym chorób sercowo-naczyniowych, chorób płuc i nowotworów, co podkreśla potrzebę wsparcia w rzuceniu palenia i uwolnieniu się od uzależnienia.
Jak nikotyna wpływa na organizm?
Palacze często mówią, że palą dla przyjemności. Jasne, jak już wspomnieliśmy, nawet szybka przerwa na papierosa może spowodować wydzielanie dopaminy, która sprawia, że zalewa nas fala satysfakcji. Cena za ten moment chwilowego uniesienia jest jednak wysoka. Oto w jaki sposób nikotyna wpływa na zdrowie:
Wzrost tętna i ciśnienia krwi
Nikotyna ma silny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Po jej zażyciu, szybko wchłania się do krwiobiegu, co prowadzi do wydzielania adrenaliny. Adrenalina powoduje, że serce bije szybciej, a ciśnienie krwi wzrasta. Ten wzrost jest krótkotrwały, ale przy regularnym paleniu może prowadzić do długotrwałych problemów, takich jak nadciśnienie, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca i udarów mózgu. W efekcie, osoby palące mogą doświadczać problemów z ukrwieniem narządów, co wpływa na ogólną kondycję organizmu.
Uzależnienie
Nikotyna jest jedną z najbardziej uzależniających substancji. Działa na mózg, pobudzając wydzielanie dopaminy, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za uczucie przyjemności i nagrody. Już po kilku użyciach mózg przyzwyczaja się do tego uczucia, co prowadzi do potrzeby coraz częstszego zażywania nikotyny, aby osiągnąć ten sam efekt. Objawy odstawienia, takie jak drażliwość, lęk, problemy z koncentracją, a nawet fizyczne dolegliwości, mogą być bardzo uciążliwe. Z tego powodu wiele osób ma trudności z zaprzestaniem palenia, co powoduje, że uzależnienie od nikotyny staje się cyklem trudnym do przerwania.
Uszkodzenia układu oddechowego
Nikotyna wpływa nie tylko na układ krążenia, ale także na układ oddechowy. Palenie tytoniu może prowadzić do przewlekłego zapalenia oskrzeli, co powoduje kaszel, duszności i ogólne problemy z oddychaniem. Długoterminowe stosowanie nikotyny przyczynia się do rozwoju poważnych chorób płuc, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc i rak płuc. Dym tytoniowy zawiera również wiele substancji chemicznych, które podrażniają drogi oddechowe i mogą prowadzić do rozwoju nowotworów, co jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia.
Problemy z układem pokarmowym
Nikotyna ma negatywny wpływ na układ pokarmowy, który jest odpowiedzialny za trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Może prowadzić do zgagi, refluksu żołądkowo-przełykowego oraz wrzodów. Działa również jako stymulant, co może powodować nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego. Osoby palące często doświadczają problemów trawiennych, które wpływają na ich ogólne samopoczucie i jakość życia. Długotrwałe stosowanie nikotyny może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych związanych z układem pokarmowym.
Zaburzenia wchłaniania składników odżywczych
Palenie tytoniu wpływa na zdolność organizmu do wchłaniania ważnych składników odżywczych, co może prowadzić do niedoborów. Przykładem jest witamina C, której poziom jest znacznie niższy u palaczy. Niedobór tej witaminy może osłabić układ odpornościowy i zwiększyć podatność na infekcje. Ponadto, nikotyna może zmieniać metabolizm innych witamin i minerałów, co prowadzi do dalszych problemów zdrowotnych. Regularne palenie powoduje, że organizm staje się bardziej wrażliwy na różnego rodzaju choroby.
Wpływ na skórę
Nikotyna ma również negatywne skutki dla zdrowia skóry. Może prowadzić do przedwczesnego starzenia się, co objawia się zmarszczkami, utratą elastyczności i blasku. Palacze często mają skórę o szarym, matowym kolorze, co jest wynikiem zmniejszonego ukrwienia oraz mniejszej ilości tlenu dostarczanego do skóry. Długoterminowe narażenie na nikotynę może prowadzić do większej podatności na choroby skórne oraz osłabienia procesów regeneracyjnych skóry.
Zmiany w nastroju i samopoczuciu
Nikotyna wpływa na nastrój, powodując wahania emocjonalne. Choć może dawać chwilowe uczucie relaksu, z czasem przyczynia się do zwiększenia poziomu stresu i lęku. Palacze często doświadczają spadków nastroju w okresach, gdy nie mogą zażyć nikotyny. Długotrwałe uzależnienie prowadzi do trudności w radzeniu sobie ze stresem, co może skutkować problemami psychicznymi, takimi jak depresja czy lęk.
Wpływ na płodność i zdrowie reprodukcyjne
Nikotyna ma negatywny wpływ na zdrowie reprodukcyjne zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. U kobiet może utrudniać zajście w ciążę, a u mężczyzn obniża jakość nasienia, co prowadzi do problemów z płodnością. Ponadto, palenie w ciąży zwiększa ryzyko komplikacji, takich jak poronienia czy niska masa urodzeniowa dziecka. Nikotyna może także wpływać na rozwój płodu, co może prowadzić do problemów zdrowotnych w późniejszym życiu dziecka.
Jak walczyć z uzależnieniem?
Czujesz, że nadszedł moment, żeby rzucić palenie? Oto, jak możesz sobie ułatwić ten proces:
Ustal datę rzucenia: Wybierz konkretny dzień, w którym zamierzasz przestać palić. Przygotuj się na tę zmianę, aby móc skupić się na swoim celu.
Zidentyfikuj swoje triggery: Zastanów się, co najczęściej wyzwala Twoją chęć palenia. Może to być stres, kawa, spotkania towarzyskie? Świadomość tych sytuacji pomoże Ci lepiej się przygotować.
Skorzystaj ze wsparcia: Porozmawiaj z bliskimi o swoim zamiarze rzucenia palenia. Ich wsparcie może być bardzo pomocne. Możesz także rozważyć dołączenie do grupy wsparcia lub skorzystanie z poradnictwa.
Postaw na ruch: Regularna aktywność fizyczna pomaga zmniejszyć stres i napięcie. Znajdź formę ruchu, która Cię cieszy – może to być spacer, jogging, joga czy taniec.
Stosuj techniki relaksacyjne: Naucz się technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy głębokie oddychanie. Pomogą Ci one radzić sobie z chęcią palenia w stresujących sytuacjach.
Unikaj pokus: Staraj się unikać miejsc i sytuacji, które mogą Cię kusić do zapalenia. Jeśli w Twoim otoczeniu są osoby palące i utrudnia Ci to wytrwanie w postanowieniu, ogranicz z nimi kontakt lub poproś, aby w ramach wsparcia nie paliły w Twoim towarzystwie.
Świętuj swoje osiągnięcia: Każdy dzień bez papierosa to sukces! Nagradzaj się za postępy, nawet jeśli są to małe kroki. To motywuje do dalszej walki.
Włącz cierpliwość: Rzucenie palenia to proces. Mogą zdarzyć się trudniejsze dni, ale ważne jest, aby nie poddawać się. Jeśli popełnisz błąd, wróć do swojego planu i zacznij od nowa.
Skorzystaj z pomocy medycznej: Jeśli masz trudności z rzuceniem palenia, skonsultuj się z lekarzem. Mogą oni zaproponować leki lub terapie, które ułatwią Ci proces.
Osoby, które rzucają palenie, często kompensują sobie brak papierosa nadmierną ilością przekąsek. Zamiast rzucać się na ciastka i czekolady, weź łyk ziołowego naparu, który pomoże Ci odzyskać wewnętrzną równowagę. Piszemy o tym TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
