Mimo że olej palmowy od dawna jest na czarnej liście specjalistów od zdrowego jedzenia, w dalszym ciągu można znaleźć go w ponad 50% produktów spożywczych w konwencjonalnych marketach. Czym zasłużył sobie na tak złą prasę? I dlaczego mimo tego producenci w dalszym ciągu wykorzystują go na masową skalę?
Co to jest olej palmowy?
Znajdziesz go w zupkach instant, ciastkach, kostkach rosołowych, czekoladach a nawet wyrobach mlecznych. Co więcej – zawierają go również niektóre produkty, które na pierwszy rzut oka mogą wyglądać na ultra zdrowe, takie jak batony zbożowe oraz granole. Dlaczego zatem, skoro jest tak bardzo popularny, olej palmowy uważany jest za niezdrowy? Zacznijmy od podstaw. To roślinny tłuszcz pozyskiwany z owoców palmy oleistej. Drzewo palmy oleistej rośnie w regionach wokół równika. Jest to drzewo tropikalne o liściach o długości około 5 metrów. Gdy drzewa palm oleistych mają trzy do czterech lat, zbiera się owoce. Pierwotnie występujące w Afryce Zachodniej, drzewo palmy oleistej jest obecnie głównie uprawiane w Indonezji i Malezji, największych na świecie krajach produkujących olej palmowy.
Przez producentów żywności olej ten uwielbiany jest z kilku powodów:
Cena: Olej palmowy jest często uznawany za jeden z najtańszych olejów roślinnych dostępnych na rynku. Jego niska cena wynika głównie z wysokiej wydajności w procesie produkcji oraz masowej uprawy palmy oleistej. Warto jednak zauważyć, że cena może się różnić w zależności od regionu, dostępności surowca i procesu produkcji.
Konsystencja: Olej palmowy ma stałą konsystencję w temperaturze pokojowej, co sprawia, że jest łatwy w przechowywaniu i transportowaniu. Ta właściwość czyni go atrakcyjnym składnikiem w produkcji produktów takich jak margaryna, ciastka czy desery mleczne. Ze względu na swoją stałą postać w temperaturze pokojowej oraz wysoką stabilność termiczną, nadaje się doskonale do smażenia i pieczenia. Jest to ważne z punktu widzenia producentów produktów spożywczych, którzy szukają tłuszczu o długim okresie przydatności do spożycia i możliwości wielokrotnego użytku w procesach kulinarnych. Ponadto olej palmowy wykazuje się wysokim poziomem kremowości, a jego obecność w margarynach czy kremach czekoladowych zapewnia łatwe rozsmarowanie produktów.
Zapach i smak: Olej palmowy jest niemal całkowicie neutralny w zapachu i smaku, co sprawia, że w ogóle nie zmienia tych cech w produktach spożywczych, do których jest dodawany.
Olej palmowy – walory zdrowotne
Olej palmowy to zdecydowanie nie tłuszcz, którym polecalibyśmy polać Twoją ulubioną sałatkę ani dodać do pieczenia podczas przygotowywania domowego ciasta. Co sprawia, że nie plasuje się wysoko na liście najzdrowszych olejów świata? Oto potwierdzone naukowo powody:
Wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych: Olej palmowy zawiera znaczną ilość kwasów tłuszczowych nasyconych, które są związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób serca, podwyższonym poziomem cholesterolu LDL (tzw. “złego” cholesterolu) oraz chorobami układu krążenia i nadmiernego przyrostu tkanki tłuszczowej.
Wysoka kaloryczność: Jest jednym z najbardziej kalorycznych tłuszczów, co może prowadzić do nadwagi lub otyłości, jeśli spożywany jest w nadmiarze.
Niskie wartości odżywcze: W porównaniu z innymi olejami roślinnymi, olej palmowy ma stosunkowo niską zawartość witamin i minerałów, co oznacza, że spożywanie go nie przynosi wielu korzyści zdrowotnych.
Inne zagadnienia zdrowotne: Niektóre badania sugerują, że spożywanie oleju palmowego może być związane z większym ryzykiem wystąpienia raka, choć wyniki te są nadal pogłębiane i wymagają dalszych badań.
Dlaczego olej palmowy jest tak bardzo kontrowersyjny?
Niekorzystny wpływ na zdrowie to nie jedyny powód, dlaczego olej palmowy ma coraz mniej sympatyków. Dochodzą do tego kwestie ekologiczne i moralne związane ze sposobem, w jaki olej palmowy jest pozyskiwany:
Wycinka lasów deszczowych: Jednym z największych problemów związanych z produkcją oleju palmowego jest wycinka lasów deszczowych, zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie znajdują się główne plantacje palm oleistych. Ta praktyka prowadzi do utraty unikalnych ekosystemów, degradacji środowiska naturalnego oraz utraty siedlisk dla wielu gatunków ( w tym również zagrożonych) zwierząt i roślin.
Ubóstwo lokalnych społeczności: Wielu mieszkańców obszarów, na których uprawiana jest palma oleista, jest zmuszonych do opuszczenia swoich ziem, które są przejmowane lub wykupywane przez producentów oleju palmowego, co może prowadzić do ubóstwa i konfliktów społecznych. Utrata ziemi jest związana z utratą przez lokalnych rolników źródła utrzymania, co pogłębia nierówności społeczne i ekonomiczne.
Wykorzystanie siły roboczej: Warunki pracy na plantacjach palm oleistych często odbywają się z pogwałceniem nie tylko praw pracowniczych, ale również człowieka: niskie płace, bezpłatne nadgodziny i zatrudnianie dzieci to tylko niektóre z niemoralnych praktyk, do których dochodzi na plantacjach palmy oleistej.
Zanieczyszczenie środowiska: Procesy związane z produkcją oleju palmowego, takie jak wycinka, spalanie lasów i stosowanie pestycydów, mogą prowadzić do zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, co ma negatywny wpływ na zdrowie ludzi i środowisko.
Jeśli nie olej palmowy, to co? Naszą listę 5 rekomendacji znajdziesz TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
