Architektura kojarzy się przede wszystkim z zapierającymi dech w piersiach budowlami, będącymi efektem pracy rąk i umysłów ludzkich. Dziś jednak zwracamy się w kierunku tego, co zaprojektowała dla nas natura. Czym jest permakultura? Jak można wykorzystywać ją w praktyce? Czy ma rację bytu wśród mieszkańców dużych miast? Sprawdzamy.
Mądrość naturalnie
Idea parmakultury zakorzeniła się w zbiorowej świadomości w drugiej połowie XX w. Bill Mollison, australijski ekolog i profesor Uniwersytetu Tanzanii, poświęcił swoją karierę na badania terenowe różnych ekosystemów. Obserwacje skutkowały skrajnymi emocjami: z jednej strony fascynacją działaniam i samoregulacją naturalnych systemów, z drugiej niepokojem związanym z destrukcyjnym wpływem, jakie wywiera na nie działalność człowieka. Wynikiem wieloletniej pracy było wydanie wraz z jednym ze swoich studentów, Davide’m Holmgren’em, pierwszych publikacji związanych z ideą parmakultury. Słowo to powstało z połączenia słów: „permanent” (ang. stały, trwały), „agriculture” (ang. rolnictwo) i „culture” (ang. kultura). W wolnym tłumaczeniu to po prostu rolnictwo trwające bez końca, ale choć termin ten podkreślał związek z rolnictwem, odnosił się również do innych aspektów życia: do tego w jaki sposób urządzamy swoją przestrzeń życiową, jak pozyskujemy i korzystamy z energii, jakiego paliwa używamy, jak postępujemy z odpadami (zgodnie z zasadą permakultury odpady to potencjał, który można ponownie wykorzystać). Podstawową zasadą tej filozofii jest działania zgodnie z, a nie przeciw naturze, bazujące na wnikliwej obserwacji naturalnego rytmu przyrody, a nie bezmyślnych działaniach ludzkich, uwzględniające wszelkie funkcje roślin i zwierząt, nie tylko w ramach swojego gatunku, ale przede wszystkim roli, jaką odgrywają w całym ekosystemie. Idea permakultury zaczęła zyskiwać na popularności wraz z początkiem lat 90-tych i przez Stany Zjednoczone rozprzestrzeniła się wszystkie kontynenty.
Permakultura w praktyce
Definicja idei ewoluowała w czasie i dziś odnosi się przede wszystkim do połączenia projektowania ekologicznego, inżynierii ekologicznej i projektowania środowiska, dzięki którym powstają zrównoważone siedziby ludzkie i samoregulujące się systemy rolnicze bazujące na ekosystemach naturalnych. Łączy w sobie to, co najważniejsze w rolnictwie zintegrowanym, ekologicznym i leśnym, w oparciu o zrównoważony rozwój i ekologię stosowaną. Permakultura wyrosła na gruncie etycznym i w swoich założeniach uwzględnia przede wszystkim poszanowanie środowiska naturalnego planety, tak aby wszystkie gatunki miały swobodę rozwoju, równy dostęp do jej zasobów dla wszystkich ludzi i współdzielenie się tak, aby nadwyżki zasobów nie były marnowane. W praktyce działania projektowe bazującej na idei parmakultury prowadzone są w ramach 12 podstawowych zasad:
1. Obserwuj i współdziałaj.
2. Zbieraj i magazynuj energię.
3. Zadbaj o dochód.
4. Stosuj samoregulację i akceptuj feedback.
5. Stosuj i dowartościowuj odnawialne źródła i usługi.
6. Nie produkuj odpadów.
7. Projektuj od ogółu do szczegółów.
8. Łącz raczej niż dziel.
9. Stosuj spokojne i drobne rozwiązania.
10. Stosuj i doceniaj różnorodność.
11. Korzystaj z obszarów granicznych i ceń marginalność.
12. Wykorzystuj i odpowiadaj twórczo na zmianę.
Taki sposób projektowania ekologicznego ma zagwarantować, że wszelkie działania związane z rozwojem danego ekosystemu będą służyć wszystkim jego częściom składowym: ludziom, zwierzętom i roślinom. Mimo że w swoich założeniach permakultura za drogowskaz obiera to, co wynika wprost z natury, nie odżegnuje się od korzystania nowoczesnych zdobyczy nauki i technologii. Kluczowe jest jednak, żeby ich użycie było poprzedzone gruntownymi badaniami nad potencjalnymi negatywnymi konsekwencjami dla środowiska naturalnego w przyszłości.
Co Ty możesz zrobić?
Permakultura zakłada przywrócenie harmonii w funkcjonowaniu ludzi i środowiska naturalnego. Nawet żyjąc w dużym mieście, można korzystać z dobrodziejstw idei i implementować jej zasady w codziennym życiu. Chcesz zadbać o przyszłość planety? Działaj:
Zagospodaruj kuchenny parapet lub balkon na domowy ogródek i zasadź w nim zioła, warzywa i owoce, które będziesz uprawiać bez chemicznych wspomagaczy. O korzyściach domowego ogródka (również tych emocjonalnych) pisaliśmy TU.
Weź pod kontrolę codzienne zużycie wody, żeby to cenne źródło życia nie płynęło z kranu na marne. Nie wiesz, jak zapanować nad domowym przepływem? Skorzystaj z naszych praktycznych rad, znajdziesz je TU.
Segreguj śmieci.
Zapoznaj się z pojęciami recyklingu i upcyklingu (o upcyklingu przeczytasz TU) i wykorzystuj je w praktyce.
Zminimalizuj ilość zużywanych opakowań i toreb jednorazowych.
Stwórz domowy kompostownik.
Korzystaj z dóbr produkowanych lokalnie, aby wesprzeć okolicznych rolników, uszanować sezonowość natury i zmniejszyć ilość zanieczyszczeń związanych z transportem.
Korzystaj ze sposobów na oszczędzanie energii elektrycznej, wybieraj żarówki energooszczędne, gaś zbędne światła i wyłączaj sprzęty grające wychodząc z domu.
Dawaj drugie życie ubraniom i innym przedmiotom codziennego użytku, których już nie potrzebujesz.
Używaj naturalnych kosmetyków i środków czystości, aby zminimalizować ilość toksyn (więcej o “clean beauty” przeczytasz TU).
Pamiętaj, że parmakultura to uważność nie tylko na rośliny i zwierzęta, ale również na drugiego człowieka. Miej na celu dobro całej wspólnoty, w której funkcjonujesz: rodzinnej, sąsiedzkiej czy służbowej. Dbaj o wzajemne potrzeby z życzliwością, jakiej Ty chcesz doświadczać każdego dnia.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
