Relacja z matką to dla większości z nas pierwsza relacja, jaką nawiązujemy w życiu. Może zacząć budować się już w pierwszych chwilach po narodzeniu, a jej konsekwencje odbijają się echem przez kolejne dekady życia, warunkując to, w jaki sposób budujemy relacje z innymi, jaki mamy poziom samodzielności czy samooceny. Na co jeszcze wpływają relacja z matką?
Jak buduje się relacja z matką?
Rozwój dziecka obejmuje wiele aspektów, w tym fizyczny, społeczny, emocjonalny oraz mentalny. Aby każdy z nas mógł prawidłowo rozwijać się na wszystkich tych polach, musimy regularnie być na nich wspierani, a osobą najczęściej odpowiedzialną za to wsparcie jest matka. Matki zazwyczaj są głównymi opiekunami zarówno w rodzinach, gdzie jest oboje lub tylko jeden rodzic, i dlatego spędzają ze swoimi dziećmi więcej czasu niż ktokolwiek inny. Więź z matką jest jednym z najważniejszych elementów wczesnego rozwoju dziecka. W psychologii mówi się o tzw. przywiązaniu, które kształtuje się już od pierwszych dni życia. Jak to się dzieje? Na początku mamy kontakt fizyczny – w świecie idealnym powinien być on zdominowany przez czułe przytulanie, karmienie, głaskanie. Te proste gesty dają dziecku poczucie bezpieczeństwa i komfortu. W miarę jak dziecko rośnie, matka powinna stać się dla niego przewodnikiem po świecie emocji. Poprzez codzienne interakcje, jak wspólna zabawa, rozmowy czy pocieszanie w trudnych chwilach, powinna pomagać dziecku zrozumieć i nazwać swoje uczucia. Psychologia podkreśla, że kluczową rolę odgrywa tu konsekwencja i przewidywalność. Kiedy matka jest obecna i reaguje na potrzeby dziecka w spójny sposób, maluch uczy się, że może na nią liczyć. To z kolei buduje jego poczucie własnej wartości i pewność siebie. W psychologii istnieją cztery główne style przywiązania, które rozwijają się w dzieciństwie w odpowiedzi na relacje z opiekunami, zwłaszcza z matką. Style te mają długotrwały wpływ na sposób, w jaki dzieci, a później dorośli, wchodzą w relacje z innymi ludźmi. Oto one:
Bezpieczne przywiązanie: Dzieci z bezpiecznym stylem przywiązania czują się pewnie i bezpiecznie w relacji z matką. Matka jest wrażliwa na potrzeby dziecka, reaguje na nie konsekwentnie i ciepło. Takie dzieci łatwo nawiązują kontakty z innymi, są pewne siebie i potrafią efektywnie radzić sobie ze stresem.
Lękowo-ambiwalentne przywiązanie: Dzieci z tym stylem przywiązania doświadczają niestabilności w relacjach z matką. Matka czasami reaguje na potrzeby dziecka, a innym razem jest niedostępna lub niespójna. Dzieci te mogą być bardzo przywiązane do matki, ale jednocześnie mają trudności z odkrywaniem świata. W dorosłości mogą być nadmiernie zależne od innych i obawiać się odrzucenia.
Unikowe przywiązanie: W tym stylu przywiązania dzieci uczą się, że nie mogą polegać na matce, która jest często emocjonalnie niedostępna lub odrzucająca. W efekcie dziecko stara się unikać bliskości i tłumi swoje emocje. Dorośli z takim stylem przywiązania mogą unikać intymności i mieć trudności z wyrażaniem emocji.
Zdezorganizowane przywiązanie: Dzieci z tym stylem przywiązania doświadczają skrajnej nieprzewidywalności i często traumy w relacjach z matką. Matka, która czasem dostrzega dziecko i jego potrzeby, a czasem całkowicie je ignoruje, może być źródłem strachu, co prowadzi do chaotycznych i sprzecznych zachowań dziecka. W dorosłym życiu osoby charakteryzujące się tym stylem przywiązania mogą mieć poważne problemy w relacjach, zmagając się z lękiem i brakiem spójności emocjonalnej.
Matki, które są dostępne emocjonalnie, responsywne i konsekwentne w swoich reakcjach, sprzyjają rozwojowi bezpiecznego przywiązania. Natomiast matki, które są niespójne, niedostępne lub odrzucające, mogą przyczynić się do powstania lękowych lub zdezorganizowanych stylów przywiązania. Te wczesne doświadczenia mają trwały wpływ na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka, kształtując jego zdolność do budowania zdrowych relacji przez całe życie.
Na co wpływa relacja z matką?
Niezależnie od tego, jak bardzo jesteśmy dorośli i jak często chcemy myśleć, że nasze mamy nie mają wpływu na nasze życia, bo przecież jesteśmy tacy samodzielni, nie jesteśmy w stanie całkowicie odciąć się od tego, w jaki sposób relacje z nimi wpływają na nas tu i teraz. Wszystko to, czego doświadczamy na poziomie emocjonalnym, behawioralnym i intelektualnym w tym zakresie w okresie wczesnego dzieciństwa, kształtuje nasze wewnętrzne matryce, przez które „produkujemy” rzeczywistość. Na co zatem wpływa relacja z matką? Oto przykłady:
Budowanie relacji z innymi Jak już wspomnieliśmy, styl przywiązania wynikający z tego, w jaki sposób od najwcześniejszego dzieciństwa kształtowała się relacja z matką, może zdeterminować sposób budowania relacji z innymi w dorosłym życiu. Przykład? Osoba, której podstawą relacji z matką było poczucie bezpieczeństwa, zazwyczaj swobodnie wyraża swoje uczucie i nie powinna mieć problemu z budowaniem bliskich relacji, które trwają długi czas. Nie odczuwa też lęku przed brakiem relacji. Człowiek, którego charakteryzuje bezpieczny styl przywiązania, dużo rzadziej będzie wchodzić w toksyczne związki i nie będzie ratować tych, które go unieszczęśliwiają, za wszelką cenę. Jest też wrażliwy na potrzeby innych, potrafi też nie tylko przyjąć, ale również okazać pomoc.
Poczucie własnej wartości Dzieci, które doświadczają bezwarunkowej miłości i akceptacji od matki, uczą się, że są wartościowe i godne miłości. Matki, które okazują dzieciom ciepło, wsparcie i zrozumienie, pomagają im rozwijać zdrowe poczucie własnej wartości. Kiedy matka reaguje na potrzeby emocjonalne dziecka w sposób empatyczny i responsywny, dziecko czuje się ważne i zauważone. Taka reakcja buduje w dziecku przekonanie, że jego uczucia i potrzeby mają znaczenie, co z kolei wzmacnia jego poczucie własnej wartości.
Umiejętność radzenia sobie ze stresem Kiedy matka oferuje wsparcie emocjonalne w trudnych chwilach, dziecko czuje się mniej samotne i bardziej zdolne do radzenia sobie z wyzwaniami. Matka, która jest empatyczna i otwarta na rozmowę, pomaga dziecku przetwarzać i zrozumieć swoje emocje, co jest kluczowe w radzeniu sobie ze stresem. Matki mogą też aktywnie uczyć swoje dzieci różnych strategii radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, rozwiązywanie problemów, czy proste sposoby na odreagowanie, jak rysowanie czy zabawa. Dzieci, które uczą się tych umiejętności w domu, mają lepsze narzędzia do zarządzania stresem w różnych sytuacjach.
Kompetencje społeczne Najprościej mówiąc, kompetencje społeczne to umiejętność postrzegania i rozumienia sytuacji społecznych. Matki odgrywają kluczową rolę w nauczaniu dzieci, jak rozpoznawać i regulować swoje emocje. Poprzez wspólne ich przeżywanie i rozmowy o nich, dziecko uczy się, jak radzić sobie z emocjami w sposób konstruktywny, co jest istotne w interakcjach społecznych. Empatyczne matki uczą też swoje dzieci, jak rozumieć i współczuć innym. Poprzez pokazywanie zrozumienia i troski w codziennych sytuacjach, matki pomagają dzieciom rozwijać zdolność do empatii, która jest kluczowa dla zdrowych relacji międzyludzkich. Matki, które aktywnie słuchają i rozmawiają ze swoimi dziećmi, uczą je skutecznych umiejętności komunikacyjnych. Dzieci krok po kroku nabierają wprawy w tym, jak wyrażać swoje myśli i uczucia w jasny i asertywny sposób, co jest niezbędne w budowaniu i utrzymywaniu relacji społecznych. Ponadto, poprzez obserwację i uczestniczenie w sytuacjach, w których matki rozwiązują konflikty w sposób konstruktywny, dzieci uczą się, jak radzić sobie z sytuacjami spornymi, m.in. poprzez naukę kompromisu czy negocjacji.
Sukces zawodowy Poczucie własnej wartości i umiejętności społeczne rozwinięte dzięki wspierającej relacji z matką mogą wpływać na sukces zawodowy. Dorośli z wysoką samooceną i dobrze rozwiniętymi umiejętnościami interpersonalnymi często radzą sobie lepiej w pracy, są bardziej asertywni i skutecznie radzą sobie z wyzwaniami zawodowymi. Matki, które wspierają ambicje swoich dzieci i zachęcają je do dążenia do celów, pomagają im rozwijać silną motywację wewnętrzną. Ta motywacja jest kluczowa dla osiągania sukcesów zawodowych, ponieważ skłania do ciągłego doskonalenia się i nieustannego dążenia do wyznaczonych celów.
Słowa, które słyszymy od najbliższy, nie tylko matek, na co dzień, wpływają na nasze emocje czy sposób postrzegania świata. Dlaczego świadoma komunikacja werbalna jest tak ważna? O szczegółach piszemy tutaj: TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
