Jedni lubią widzieć przyszłość w jasnych barwach, inni uprawiają czarnowidztwo. Skąd się bierze taka percepcja świata? I w jaki sposób zaburza pozytywne myślenie?
Czarnowidztwo – skąd się bierze taki sposób myślenia?
Każdy, kto chociaż raz próbował w gorszych momentach przestroić się na tzw. pozytywne myślenie, pewnie doskonale wie, że zmiany wzorców myślowych wcale do łatwych nie należą. Co więcej, bardzo często sami nie uświadamiamy sobie, w jak dużej mierze zautomatyzowane jest nasze myślenie i w jak dużym stopniu determinuje ono jakość życia na co dzień. Myślenie, zarówno to świadome i jak na poziomie nieświadomości, to aktywność, w którą angażujemy się non stop. Jak zauważa Alia Crum, dyrektorka Mind and Body Lab Uniwersytetu Stanford, nasze umysły nie są tylko pasywnymi obserwatorami, którzy po prostu rejestrują rzeczywistość – mogą one decydować o tym, jak ta rzeczywistość wygląda. Naukowczyni przypomina też, że jednym z najbardziej znanych sposobów, w jaki umysł kształtuje rzeczywistość, jest efekt placebo, po zastosowaniu którego ludzie mogą wyzdrowieć tylko dlatego, że wierzą, że podaje im się skuteczny lek. Chociaż pewnie większość z nas życzyłaby sobie umiejętności zaklinania rzeczywistości tak, aby służyła ona pielęgnowaniu wewnętrznego dobrostanu, niestety nie każdy schemat myślowy, który podsuwają nam nasze umysły, działa na naszą korzyść.
Co takiego determinuje zatem, w jaki sposób myślimy? Oto najważniejsze czynniki:
Doświadczenia życiowe: Nasze indywidualne doświadczenia kształtują to, jak postrzegamy świat. Wydarzenia z przeszłości, zarówno pozytywne, jak i negatywne, mają wpływ na nasze podejście do życia. Czarnowidztwo pojawia się zazwyczaj wtedy, kiedy mamy za sobą trudne momenty, czy to w związku czy w pracy, które odebrały nam nadzieję na zmiany na lepsze w tak dużym stopniu, że nie potrafimy założyć, że może nam się przydarzyć coś dobrego.
Wartości i przekonania: Nasze wartości i przekonania, które kształtują się w wyniku wychowania, kultury, czy też wpływu społeczeństwa, przekładają się na to, jak interpretujemy zdarzenia i jakie decyzje podejmujemy. Nasze czarnowidztwo może być np. powieleniem schematów myślowych członków najbliższej grupy społecznej. Jeśli od dziecka słyszeliśmy od nich, że nic nigdy nie może się udać, jest duże prawdopodobieństwo, że będziemy myśleć dokładnie tak samo.
Stan zdrowia psychicznego: Zdrowie psychiczne ma istotny wpływ na sposób postrzegania rzeczywistości. Osoby z różnymi stanami psychicznymi mogą mieć różne spojrzenie na sytuacje i zdarzenia. Czarnowidztwo może być objawem np. nasilającej się depresji.
Środowisko społeczne: Rodzina, przyjaciele, współpracownicy i inne relacje społeczne wpływają na naszą perspektywę. To, co mówią, jak się zachowują i jakie wartości reprezentują, kształtuje nasze spojrzenie na świat. Pamiętaj, że z kim przystajesz, takim się stajesz – jeśli Twoi rodzice czy przyjaciele jak mantrę powtarzają, że życie nie może przynieść niczego dobrego, istnieje ryzyko, że takie podejście udzieli się również Tobie.
Edukacja: Stopień wykształcenia i poziom wiedzy również wpływają na naszą perspektywę. Edukacja rozwija umiejętność analizy, krytycznego myślenia i zrozumienia różnych punktów widzenia. Umiejętność logicznego rozłożenia rzeczywistości na czynniki pierwsze, wytłumaczenia sobie różnych zagadnień lub siła płynąca z wiedzy i idącej z nią w parze sprawczości sprawiają, że czarnowidztwo może dopadać nas rzadziej.
Genetyka: Odniesienia do pewnych cech temperamentu czy skłonności do niektórych zachowań mogą być związane z dziedziczeniem genetycznym, co również wpływa na to, jak interpretujemy otaczający nas świat.
Media i kultura masowa: To, co widzimy w mediach, czy to telewizyjnych, internetowych, czy społecznościowych, może kształtować naszą perspektywę poprzez prezentowanie określonych wartości, norm czy wyobrażeń. Media, licząc na clickbaitowe nagłówki, często podkręcają sensacyjność newsów, w konsekwencji czego my żyjemy w narastającym poczuciu zagrożenia, a czarnowidztwo nakręca się samo.
Czarnowidztwo – jak zaburza jakość życia?
Czarnowidztwo, czyli skłonność do widzenia rzeczywistości w pesymistyczny sposób i przewidywania negatywnych wyników, może znacznie zaburzać jakość życia na co dzień. Oto najczęstsze konsekwencje tego negatywnego schematu myślowego:
Filtracja negatywna: Czarnowidztwo działa jak rodzaj filtra, który skupia się głównie na negatywnych aspektach sytuacji. Osoba z tendencją do czarnowidztwa może ignorować pozytywne elementy i skupiać się wyłącznie na tym, co może pójść nie tak. Czarnowidztwo może włączać myślenie selektywne, gdzie wszelkie argumenty potwierdzające pozytywny rozwój wypadków, mogą być pomijane, ignorowane lub umniejszane.
Katastrofizacja: Osoby praktykujące czarnowidztwo mają tendencję do przesadnego wyolbrzymiania negatywnych konsekwencji. Analizowanie nawet niewielkich trudności może w ramach efektu kuli śniegowej zamieniać się w wizję katastrofalnych konsekwencji o długofalowym zasięgu, co z kolei może wywoływać ogromne poczucie zagrożenia związane z sytuacjami, które się jeszcze nie wydarzyły (i istnieje wielkie prawdopodobieństwo, że nie wydarzą się nigdy).
Obniżanie poczucia własnej wartości: Jeśli zakładamy, że nic nam się nigdy nie uda, a wszystkie życiowe marzenia zostaną na liście tych niezrealizowanych, jak mamy myśleć o sobie dobrze? Jak mamy czuć się silni i zaradni? To raczej bardzo trudne. Czarnowidztwo odbiera poczucie sprawczości, a to w konsekwencji może znacząco obniżać samoocenę. Jeśli czujesz, że coraz trudniej jest Ci stawiać siebie w pozytywnym świetle, zapoznaj się z 7 skutecznymi krokami w budowaniu pewności siebie. Znajdziesz je TU.
Życie w nieustannym stresie: Co robimy, kiedy spodziewamy się czegoś negatywnego? Stresujemy się. Analogicznie, kiedy nasze spodziewanie się czegoś negatywnego jest procesem ciągłym, wysyłamy się na nieustający kortyzolowy rollercoaster. Przewlekły stres może natomiast wpływać na znaczące pogorszenie zdrowia, zarówno tego psychicznego jak i fizycznego. O tym, jak zadbać o prawidłowy poziom hormonu stresu piszemy więcej TU.
Zamiana pozytywów na negatywy: Czarnowidztwo może prowadzić do przekształcania pozytywnych myśli i nadziei w pesymistyczne przewidywania. Sprawia ono, że deprecjonujemy dobre życiowe wydarzenia mające miejsce tu i teraz, albo nawet jeśli dopuszczamy je do świadomości, mimo wszystko zakładamy, że długofalowo przyniosą nam tylko negatywne konsekwencje.
Wpływ na samopoczucie: Negatywne myśli i pesymizm mogą znacznie wpływać na samopoczucie. Ciągła obawa przed najgorszym scenariuszem może prowadzić do uczucia przygnębienia, bezradności i utraty motywacji. Czasami bardzo trudno jest przeoczyć moment, kiedy trudne myśli zamiast pojawiać się okazjonalnie stają się integralną częścią naszej rzeczywistości. O tym, jak umieć rozpoznać różnicę między smutkiem a depresją dowiesz się z artykułu psychologa TU.
Blokowanie kreatywności: Czarnowidztwo może ograniczać zdolność do kreatywnego myślenia i szukania konstruktywnych rozwiązań. Bo czy warto się starać, kiedy i tak jesteśmy z góry skazani na smutek, porażkę czy zranienie? Zakładając z góry negatywne konsekwencje naszych działań, możemy na własne życzenie blokować umiejętność szukania alternatywnych rozwiązań i świeżości oraz innowacyjności w myśleniu. Jeśli chcesz pobudzać swoją kreatywność, skorzystaj z naszego pomysłu na poranną rutynę, która na pewno Ci w tym pomoże. Znajdziesz ją TU.
Wpływ na relacje: Wróćmy jeszcze na chwilę do zasady „z kim przystajesz, takim się stajesz”. Osoby praktykujące czarnowidztwo mogą mieć trudności z utrzymaniem zdrowych relacji, ponieważ ich postawa może wpływać na ich zachowania wobec innych. Negatywna energia, którą rozsiewają wokół może też po prostu odstraszać tych, którzy świadomie wybierają ludzi, z którymi budują znajomości i starają się unikać tych toksycznych.
Zastanawiasz się, czy Twoje relacje noszą znamiona tych toksycznych? O 5 sygnałach, na które warto zwrócić uwagę piszemy TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
