Jesteśmy kulturowo przyzwyczajeni do tego, że ciąża powinna być dla kobiety magicznym okresem, który przyjmuje jedynie z pozytywnymi emocjami. Niestety, w praktyce wiele przyszłych mam odczuwa intensywny lęk zarówno przed samą ciążą, jak i porodem. Czym dokładnie jest tokofobia?
Czym jest tokofobia?
Ciąża i poród to piękne i magiczne momenty w życiu wielu kobiet, które często są przedstawiane w naszej kulturze jako czasy radości, spełnienia i niekończącej się miłości. W mediach i literaturze dominują pozytywne obrazy przyszłych matek, które z uśmiechem oczekują na narodziny swojego dziecka. Niestety, w tej sielankowej wizji niewiele mówi się o rzeczywistości, która często bywa znacznie bardziej skomplikowana. Wielu kobietom brakuje wsparcia w zrozumieniu, jak ogromne wyzwania mogą się pojawić w czasie ciąży i porodu. Często zderzają się one z rzeczywistością, która przynosi ze sobą nie tylko fizyczne dolegliwości, ale również emocjonalne zawirowania. Uczucie lęku, stresu i napięcia mogą stać się codziennością.
Ciąża to czas, kiedy ciało przechodzi ogromne zmiany – od dolegliwości, takich jak nudności, bóle pleców czy zmęczenie, po wyzwania związane z porodem, które mogą być zgoła inne od wyobrażeń. W naszej kulturze nie ma wystarczającej przestrzeni na rozmowę o tych trudnościach. Kobiety często czują się osamotnione w swoich zmaganiach, a brak otwartości w tym temacie może prowadzić do poczucia winy lub wstydu. Takie emocje mogą tylko potęgować lęk, który towarzyszy przyszłym matkom. Dla niektórych z nich staje się on tak silny, że przybiera formę fobii.
Tokofobia to intensywny i irracjonalny lęk przed ciążą i porodem, który może dotknąć wiele kobiet, zarówno tych, które już urodziły, jak i tych, które dopiero planują ciążę. Tokofobia w 2000 r. została uznana przez psychiatrów za odrębną jednostkę chorobową. W przeciwieństwie do zwykłego strachu, tokofobia może być emocjonalnie paraliżująca i wpływać na decyzję o posiadaniu dzieci. Oto niektóre z objawów tokofobii:
Intensywne uczucie lęku: Kiedy myślisz o ciąży i porodzie, możesz odczuwać nagły i silny lęk, który determinuje Twoje myśli i uczucia. To uczucie może być tak silne, że uniemożliwia Ci podjęcie decyzji o zajściu w ciążę lub nawet kontynuowanie obecnej ciąży. Często towarzyszy mu obawa przed utratą kontroli w trakcie porodu.
Unikanie tematów związanych z ciążą i porodem: Tokofobia może sprawić, że zaczniesz unikać wszelkich rozmów i informacji dotyczących ciąży i porodu. Obejmuje to unikanie filmów, książek, a nawet rozmów z innymi matkami. Ta tendencja do unikania może prowadzić do izolacji, ponieważ nie dzielisz się swoimi obawami ani nie szukasz wsparcia.
Objawy fizyczne: Tokofobia może manifestować się również w postaci objawów fizycznych. Możesz odczuwać przyspieszone tętno, drżenie, pocenie się czy duszności, zwłaszcza podczas myślenia o porodzie. Te objawy mogą być tak silne, że przypominają atak paniki, co dodatkowo potęguje strach.
Nadmierne analizowanie porodów: Osoby z tokofobią często skupiają się na negatywnych doświadczeniach porodowych, które słyszą od innych lub które przeczytały w Internecie. Może to prowadzić do obsesyjnego myślenia o wszystkich możliwych powikłaniach i zagrożeniach związanych z porodem, co jeszcze bardziej potęguje lęk.
Problemy ze snem: Lęk związany z tokofobią może wpływać na jakość snu. Możesz mieć trudności z zasypianiem, a nawet doświadczać koszmarów związanych z ciążą i porodem. To z kolei może prowadzić do chronicznego zmęczenia, co utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Niskie poczucie własnej wartości: Tokofobia często wiąże się z poczuciem winy i niskim poczuciem własnej wartości. Możesz czuć, że nie jesteś wystarczająco silna, by stawić czoła wyzwaniom związanym z porodem. Takie myśli mogą prowadzić do depresji i pogorszenia ogólnego samopoczucia.
U kogo może rozwinąć się tokofobia?
Chociaż lęk przed ciążą i porodem może rozwinąć się u każdej przyszłej mamy, u niektórych kobiet prawdopodobieństwo doświadczenia tokofobii jest wyższe:
Kobiety z wcześniejszymi traumatycznymi doświadczeniami porodowymi: Kobiety, które miały negatywne lub traumatyczne doświadczenia związane z wcześniejszymi porodami, są bardziej narażone na rozwinięcie tokofobii. To mogą być sytuacje, takie jak powikłania podczas porodu, ból, którego nie dało się złagodzić, czy nieprzyjemne interakcje z personelem medycznym. Takie doświadczenia mogą prowadzić do obaw przed kolejnymi porodami i wzmacniać lęk.
Kobiety z problemami ze zdrowiem psychicznym: Osoby, które wcześniej zmagały się z problemami zdrowia psychicznego, takimi jak depresja, lęki czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, są bardziej narażone na rozwój tokofobii. Wzmożona wrażliwość na stres i trudności w radzeniu sobie z emocjami mogą potęgować lęki związane z ciążą i porodem.
Kobiety, które doświadczyły straty: Kobiety, które doświadczyły utraty ciąży, poronienia lub straty noworodka, mogą mieć większe trudności z zaakceptowaniem kolejnej ciąży i porodu. Lęk przed powtórzeniem negatywnych doświadczeń może prowadzić do rozwoju tokofobii. Tego rodzaju traumy mogą wywoływać silne emocje i obawy, które są trudne do przepracowania.
Kobiety z niskim poczuciem kontroli: Osoby, które mają niskie poczucie kontroli nad swoim życiem lub sytuacjami, są bardziej narażone na rozwój tokofobii. Kobiety, które czują, że nie mają wpływu na swoje otoczenie, mogą bardziej obawiać się nieprzewidywalności związanej z porodem. Strach przed tym, co może się wydarzyć, i brak poczucia bezpieczeństwa potęgują lęk.
Kobiety, które nie mają wsparcia: Kobiety, które nie mają bliskiego wsparcia emocjonalnego, takiego jak partner, rodzina czy przyjaciele, mogą czuć się bardziej osamotnione i przerażone perspektywą porodu. Brak wsparcia może prowadzić do poczucia izolacji i zwiększenia lęku. Wsparcie emocjonalne jest kluczowe w radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi z ciążą i porodem.
Kobiety poddawane presji społecznej: Kobiety, które czują presję społeczną dotyczącą macierzyństwa, mogą mieć większe trudności z radzeniem sobie z lękiem związanym z porodem. Społeczne oczekiwania mogą wprowadzać dodatkowy stres i obawy, prowadząc do rozwoju tokofobii. Presja na idealne macierzyństwo może wpływać na postrzeganie porodu jako doświadczenia, które powinno być “doskonałe”, co potęguje lęk przed niepowodzeniem.
Tokofobia – jak z nią walczyć?
Chociaż proces zachodzenia w ciążę i wynikającego z niej porodu może wydawać się najbardziej naturalnym, a więc w pełni zinternalizowanym etapem życia kobiety, tokofobia jest bardzo powszechnym zjawiskiem. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych doświadcza jej 62%, a w Wielkiej Brytanii aż 75% przyszłych mam. Dane wskazują, że w Polsce od 14% do 17% cięć cesarskich wykonywanych jest ze wskazań typu tokofobia. W jaki sposób można sobie radzić z tym rodzajem lęku? Oto kilka strategii, które mogą pomóc w przezwyciężeniu tokofobii:
Edukacja: Zrozumienie procesu porodu może znacznie zmniejszyć lęk. Im więcej wiesz na temat tego, co się wydarzy, tym bardziej poczujesz się przygotowana. Szkoły rodzenia, kursy dla przyszłych mam i książki na temat ciąży i porodu mogą dostarczyć cennych informacji i zredukować strach przed nieznanym.
Rozmowa o lękach: Podzielenie się swoimi obawami z partnerem, przyjaciółmi lub rodziną może przynieść ulgę. Często same rozmowy o lęku mogą pomóc w jego zrozumieniu i zmniejszeniu napięcia. Jeśli czujesz, że potrzebujesz większego wsparcia, rozważ rozmowę z terapeutą, który specjalizuje się w zdrowiu psychicznym kobiet w ciąży.
Techniki relaksacyjne: Ćwiczenia oddechowe, medytacja czy joga mogą pomóc w redukcji stresu i napięcia. Wprowadzenie regularnych praktyk relaksacyjnych do swojej rutyny pomoże w budowaniu odporności na stres związany z ciążą i porodem. Techniki te mogą być również przydatne podczas samego porodu.
Wsparcie profesjonalne: Rozważ konsultację z położną lub psychologiem, którzy mają doświadczenie w pracy z kobietami borykającymi się z tokofobią. Specjaliści mogą zaoferować techniki terapeutyczne, które pomogą Ci radzić sobie z lękiem oraz przygotować Cię emocjonalnie na poród.
Plan porodu: Stworzenie planu porodu może dać poczucie kontroli i pewności. Wspólnie z lekarzem lub położną omów, jakie masz preferencje dotyczące porodu, jakie metody łagodzenia bólu Cię interesują i jakie warunki chciałabyś mieć podczas porodu. Wiedza, że masz wpływ na to, jak przebiega ten ważny moment, może pomóc w redukcji lęku.
Dobre wsparcie emocjonalne: Zadbaj o to, aby mieć przy sobie kogoś, komu ufasz, podczas porodu – może to być partner, przyjaciółka lub członek rodziny. Obecność bliskiej osoby może dodać Ci otuchy i pomóc w pokonaniu lęków.
Praktyka pozytywnego myślenia: Staraj się skupić na pozytywnych aspektach ciąży i porodu. Możesz prowadzić dziennik, w którym zapisujesz swoje uczucia, pozytywne myśli i oczekiwania związane z nadejściem dziecka. Utrzymanie pozytywnego nastawienia może pomóc w walce z negatywnymi myślami.
Bliskość emocjonalna z partnerem może wspierać walkę z tokofobią. Jak ją budować podczas wspólnych medytacji? Nasze porady znajdziesz TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
