Zaburzenia odżywiania to problem, z którym borykają się coraz młodsze pokolenia. Jak wynika z badań najczęściej cierpią z ich powodu ludzie między 20 a 24 rokiem życia, ale coraz częściej z anoreksją i bulimią walczą nawet kilkulatki. Na jakie sygnały warto zwrócić uwagę, aby wyłapać zaburzenia odżywiania we wczesnej fazie rozwoju choroby?
Jakie są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiania, mimo że stają się coraz bardziej powszechne, często pozostają niewidoczne dla otoczenia. Mogą przyjmować różne formy, które nie zawsze są łatwe do zauważenia. Aby lepiej zrozumieć ich istotę, warto przyjrzeć się poszczególnym rodzajom zaburzeń odżywiania i temu, jak się objawiają. Każdy z nich ma inne podłoże i może wymagać indywidualnego podejścia w leczeniu:
Anoreksja
Anoreksja to jedno z najbardziej rozpoznawalnych zaburzeń odżywiania. Osoby cierpiące na anoreksję obsesyjnie dążą do utraty wagi, pomimo tego, że ich masa ciała jest już niepokojąco niska. Cechuje się silnym lękiem przed przybraniem na wadze oraz wypaczonym obrazem własnego ciała, co prowadzi do drastycznego ograniczania jedzenia i nadmiernego ćwiczenia. Leczenie anoreksji wymaga holistycznego podejścia, które łączy psychoterapię i wsparcie dietetyczne, pomagając pacjentom w odbudowie zdrowych nawyków żywieniowych i poprawie samoakceptacji.
Bulimia
Bulimia jest zaburzeniem, w którym pojawiają się cykle przejadania się, a następnie próby kompensacji tego zachowania poprzez wymioty, nadmierne ćwiczenia lub stosowanie środków przeczyszczających. Osoby z bulimią czują się przytłoczone wstydem po epizodach objadania się, a ich zachowania mają na celu odzyskanie kontroli nad ciałem. Terapia bulimii koncentruje się na identyfikacji emocji i zachowań prowadzących do napadów objadania się oraz na nauce zdrowych sposobów radzenia sobie z emocjami.
Kompulsywne jedzenie
Zaburzenie związane z kompulsywnym objadaniem się (Binge Eating Disorder) to kolejny typ, w którym osoba doświadcza niekontrolowanych napadów objadania się, ale nie podejmuje prób kompensacji takich jak w przypadku bulimii. Pacjenci z tym zaburzeniem często czują się winni po takich epizodach, a napady te mogą prowadzić do problemów z wagą. Leczenie tego zaburzenia obejmuje pracę nad emocjami związanymi z jedzeniem i tworzenie zdrowych, zrównoważonych nawyków żywieniowych.
Ortoreksja, choć nie jest oficjalnie uznawana za zaburzenie odżywiania, staje się coraz bardziej zauważalnym problemem. Osoby z ortoreksją obsesyjnie dążą do jedzenia wyłącznie zdrowych produktów, unikając wszelkich „niezdrowych” pokarmów. Często prowadzi to do wykluczania całych grup produktów spożywczych, co może skutkować niedoborami żywieniowymi i problemami społecznymi związanymi z jedzeniem. Leczenie ortoreksji koncentruje się na przywróceniu równowagi w podejściu do jedzenia i zaakceptowaniu różnorodności diety.
Pica
Pica to zaburzenie, które polega na spożywaniu substancji, które nie są jedzeniem, takich jak ziemia, kreda czy mydło. Choć jest to zaburzenie rzadkie, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zwłaszcza gdy spożywane są toksyczne lub szkodliwe substancje. Leczenie tego zaburzenia wymaga zrozumienia przyczyn zachowań i może obejmować zarówno terapię psychologiczną, jak i leczenie medyczne w przypadku pojawienia się powikłań.
Unikanie jedzenia
Zaburzenia unikania lub restrykcyjnego przyjmowania pokarmów (ARFID) to problemy związane z jedzeniem, które objawiają się u dzieci i młodzieży, choć mogą występować także u dorosłych. Osoby z ARFID unikają wielu pokarmów ze względu na ich teksturę, smak czy zapach. Zwykle ograniczają się do kilku wybranych produktów, co prowadzi do niedoborów pokarmowych i problemów ze zdrowiem. Terapia ARFID koncentruje się na stopniowym rozszerzaniu diety i pracy z emocjami związanymi z jedzeniem.
Bigoreksja to zaburzenie, w którym osoba obsesyjnie dąży do uzyskania dużej masy mięśniowej, nawet jeśli już osiągnęła widoczne efekty w treningu. Osoby z bigoreksją mogą stosować niebezpieczne suplementy lub sterydy, a ich poczucie niezadowolenia z sylwetki prowadzi do niezdrowych nawyków treningowych. Leczenie bigoreksji polega na poprawie obrazu ciała i równowagi w podejściu do treningu.
Długofalowe konsekwencje zaburzeń odżywiania
Zaburzenia odżywiania mają ogromny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. W zależności od rodzaju zaburzenia mogą wywołać szereg konsekwencji, które mają długofalowy wpływ na organizm. Oto niektóre z najczęstszych efektów zaburzeń odżywiania:
Problemy sercowo-naczyniowe
Zaburzenia odżywiania, zwłaszcza anoreksja, mogą prowadzić do problemów z sercem, takich jak spowolnione tętno, niskie ciśnienie krwi oraz zwiększone ryzyko niewydolności serca. W przypadku bulimii, częste epizody wymiotów i nadużywanie środków przeczyszczających mogą prowadzić do nierównowagi elektrolitowej, co może wywołać zaburzenia rytmu serca i nawet prowadzić do śmierci.
Problemy z układem pokarmowym
Częste wymioty w przypadku bulimii oraz nadużywanie przeczyszczających środków prowadzą do uszkodzenia przełyku, owrzodzeń żołądka, a także mogą skutkować zapaleniami trzustki i wątrobowymi problemami. Osoby cierpiące na zespół przejadania się mogą doświadczać także przewlekłych zaparć i bólu brzucha.
Utrata masy ciała i problemy z kośćmi
Długotrwałe głodzenie się w anoreksji prowadzi do osłabienia kości, a w konsekwencji do osteoporozy. Zredukowana masa mięśniowa i słaba kondycja fizyczna to również częste efekty tego zaburzenia.
Konsekwencje psychiczne
Zaburzenia odżywiania mają głęboki wpływ na zdrowie psychiczne. Osoby z tymi problemami często zmagają się z lękami, depresją, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi oraz poczuciem winy i wstydu związanym z jedzeniem. Zaburzenia te są często związane z niską samooceną i poczuciem braku kontroli.
Zaburzenia metaboliczne
Długotrwałe niedożywienie (np. w anoreksji) prowadzi do zaburzeń w metabolizmie, co może skutkować trudnościami w regulowaniu poziomu cukru we krwi i zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Może to skutkować problemami z płodnością i nieregularnymi cyklami menstruacyjnymi u kobiet.
Budowanie zdrowej relacji z jedzeniem to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i zrozumienia. Często kształtujemy nasze nawyki żywieniowe przez lata, a zmiana tych przyzwyczajeń, zwłaszcza jeśli są one związane z emocjami czy stresem, nie odbywa się z dnia na dzień. Dążenie do równowagi między ciałem a umysłem, uwolnienie się od szkodliwych diet czy presji społeczeństwa wymaga zaangażowania i stopniowego wprowadzania zmian. Pamiętaj, że każda droga jest indywidualna, a sukces w budowaniu zdrowej relacji z jedzeniem polega na cierpliwości i szacunku dla siebie. Warto postawić pierwsze kroki w kierunku zdrowej relacji z jedzeniem.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
