Może zmieniać mimikę, przyśpieszać powstawanie zmarszczek, a nawet generować migreny. Zaciskanie zębów może mieć podłoże zarówno czysto fizyczne, jak i psychologiczne. Jak sobie radzić z tym problemem?
Skąd się bierze zaciskanie zębów?
Zaciskanie zębów to jeden z objawów bruksizmu – schorzenia, które polega na nieświadomym zgrzytaniu zębami lub ich nadmiernym zaciskaniu, zarówno w ciągu dnia, jak i podczas snu. Choć wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na bruksizm, jest to dość powszechny problem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Skąd się bierze zaciskanie zębów? Przyczyny są różnorodne i nie zawsze łatwo je zidentyfikować. Oto kilka głównych powodów, które mogą prowadzić do bruksizmu:
Stres i lęk: To najczęstsza przyczyna zaciskania zębów. W chwilach dużego napięcia psychicznego, niektóre osoby mają tendencję do nieświadomego zaciskania szczęki. Jest to naturalna reakcja organizmu na stres, jednak jeśli stanie się nawykiem, może prowadzić do uszkodzenia zębów i bólu mięśni szczęki. Przykład? Kiedy masz stresujący dzień w pracy, możesz nie zauważyć, że Twoje zęby są mocno zaciśnięte przez długi czas, i nie skontrolować nawyku.
Problemy ze snem: Bruksizm często występuje w nocy, co sprawia, że osoby cierpiące na to schorzenie mogą nie być świadome problemu. Zgrzytanie zębami podczas nocnej regeneracji może być związane z innymi zaburzeniami snu, takimi jak bezdech senny. Dlatego osoby, które mają trudności z oddychaniem w nocy lub często się budzą, mogą być bardziej narażone na zaciskanie zębów.
Nieregularny zgryz: Problemy stomatologiczne, takie jak nieregularne ułożenie zębów czy wady zgryzu, mogą prowadzić do nadmiernego napięcia w szczęce, co sprzyja bruksizmowi. Kiedy zęby nie są prawidłowo ułożone, szczęka nie działa harmonijnie, co może prowadzić do nawykowego zaciskania i zgrzytania zębami. Osoby noszące aparat ortodontyczny mogą odczuwać większą skłonność do zaciskania zębów w okresie dostosowywania się do nowego ustawienia zgryzu.
Używki: Spożywanie alkoholu, kawy czy palenie papierosów również może zwiększać ryzyko bruksizmu. Niektóre substancje pobudzające, takie jak kofeina, mogą powodować wzmożone napięcie mięśniowe, co sprzyja zaciskaniu zębów, szczególnie w nocy. Na przykład, po wypiciu kilku filiżanek kawy lub spożyciu alkoholu przed snem, może dojść do nasilenia objawów bruksizmu.
Czynniki genetyczne: W niektórych przypadkach bruksizm może mieć podłoże genetyczne. Osoby, których rodzice cierpieli na to schorzenie, mogą mieć większe predyspozycje do jego wystąpienia. Choć dziedziczenie nie jest bezpośrednim wyznacznikiem, badania sugerują, że genetyka odgrywa pewną rolę w podatności na zaciskanie zębów.
Bruksizm to dość powszechny problem – według szacunków dotyka około 10-30% dorosłych. W przypadku dzieci częstość występowania może być jeszcze wyższa, jednak z wiekiem u większości z nich problem ten ustępuje. Bruksizm nocny, czyli występujący podczas snu, jest trudniejszy do zdiagnozowania, ponieważ osoby nim dotknięte często nie zdają sobie sprawy z problemu. Co ciekawe, kobiety częściej niż mężczyźni zgłaszają objawy związane z zaciskaniem zębów, choć różnice nie są bardzo wyraźne.
Zaciskanie zębów – potencjalne konsekwencje
Zaciskanie zębów może wydawać się niewinnym nawykiem, ale w rzeczywistości niesie ze sobą poważne konsekwencje, zarówno dla ciała, jak i umysłu. Choć często jest nieświadome – zwłaszcza w nocy – to długotrwałe ignorowanie problemu może prowadzić do wielu negatywnych skutków. Oto, jakie konsekwencje mogą wyniknąć z nadmiernego zaciskania zębów:
Zużycie i uszkodzenie zębów: Ciągłe zgrzytanie i zaciskanie zębów prowadzi do ich nadmiernego ścierania. Zęby mogą stawać się krótsze, cieńsze, a nawet pękać. Może to powodować nadwrażliwość na ciepło i zimno, a w skrajnych przypadkach prowadzić do konieczności leczenia protetycznego, np. koron zębowych. Wyobraź sobie, że z każdym napadem zaciskania, twoje zęby stopniowo się ścierają, tak jak ołówek, który w końcu się złamie.
Bóle szczęki i stawów skroniowo-żuchwowych: Zaciskanie zębów przeciąża mięśnie szczęki oraz stawy skroniowo-żuchwowe, co może prowadzić do przewlekłego bólu. Może pojawić się uczucie sztywności w szczęce, trudności w otwieraniu ust, a także klikanie lub trzaski w stawie podczas żucia. Niektórzy opisują ten ból jako uczucie ciągłego napięcia, jakby szczęka była „zablokowana”.
Bóle głowy: Bruksizm często prowadzi do bólów głowy, zwłaszcza tych występujących rano. Mięśnie wokół szczęki są przeciążone, co promieniuje na inne obszary głowy, takie jak skronie czy kark. Można poczuć się, jakbyśmy mieli ciągły, tępy ból, który towarzyszy nam przez cały dzień.
Problemy ze słuchem: Nadmierne napięcie w stawach skroniowo-żuchwowych może także wpływać na uszy, prowadząc do szumów usznych (tinnitus) czy uczucia zatykania uszu. Może się to wydawać dziwne, ale szczęka i ucho są ze sobą ściśle powiązane, a nadmierne zaciskanie zębów może negatywnie wpływać na funkcjonowanie aparatu słuchowego.
Napięcie emocjonalne i stres: Zaciskanie zębów często jest wynikiem stresu, ale ten mechanizm działa też w odwrotną stronę – ciągły ból i dyskomfort fizyczny może zwiększać poziom stresu i napięcia emocjonalnego. Osoba cierpiąca na bruksizm może wpadać w błędne koło, gdzie ból prowadzi do stresu, a stres nasila zaciskanie zębów.
Problemy ze snem: Osoby, które zaciskają zęby w nocy, często mają zaburzenia snu. Zgrzytanie zębami może zakłócać fazy głębokiego snu, co prowadzi do częstych wybudzeń i ogólnego uczucia zmęczenia rano. Brak snu wpływa negatywnie na koncentrację, nastrój i ogólne samopoczucie psychiczne. Poranek po nieprzespanej nocy może przypominać uczucie „zamglenia” umysłu i braku energii.
Obniżenie jakości życia: Przewlekłe bóle głowy, szczęki i inne dolegliwości fizyczne mogą prowadzić do frustracji, poczucia bezradności i zniechęcenia. Osoba cierpiąca na bruksizm może odczuwać dyskomfort nie tylko fizycznie, ale także psychicznie, co może wpływać na jej relacje społeczne, pracę czy codzienne funkcjonowanie.
Zaciskanie zębów – jak sobie z nim radzić?
Zaciskanie zębów, jeśli nie jest kontrolowane, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak bóle głowy, uszkodzenia zębów czy bóle szczęki. Dlatego warto włączyć do codziennej rutyny kilka prostych nawyków, które pomogą zredukować problem i zapobiec długofalowym konsekwencjom bruksizmu:
Relaksacja przed snem: Praktykuj techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja lub delikatne rozciąganie, aby zredukować napięcie mięśniowe i stres przed pójściem spać.
Unikanie kofeiny i alkoholu: Ogranicz spożywanie kofeiny (kawa, herbata, napoje energetyczne) i alkoholu, zwłaszcza wieczorem. Te substancje mogą nasilać bruksizm.
Zastosowanie ochraniaczy na zęby: Rozważ używanie specjalnych nakładek na zęby (szyn relaksacyjnych) na noc, które chronią zęby przed nadmiernym ścieraniem i redukują nacisk na szczękę.
Ćwiczenia rozluźniające szczękę: Przeprowadzaj regularne ćwiczenia rozluźniające mięśnie szczęki, np. poprzez delikatne masowanie skroni i okolic szczęki lub otwieranie ust i powolne zamykanie.
Redukcja stresu w ciągu dnia: Staraj się ograniczać czynniki stresogenne. Znalezienie sposobu na redukcję codziennego stresu, np. poprzez regularne przerwy w pracy, aktywność fizyczną lub hobby, może pomóc zmniejszyć skłonność do zaciskania zębów.
Zadbaj o higienę snu: Regularny rytm snu oraz komfortowe warunki w sypialni mogą poprawić jakość snu i zmniejszyć ryzyko nocnego bruksizmu. Staraj się spać 7-9 godzin na dobę i unikaj korzystania z elektroniki przed snem.
Świadomość nawyku: Uświadom sobie, kiedy zaciskasz zęby, zwłaszcza w ciągu dnia. Jeśli poczujesz, że to robisz, spróbuj rozluźnić szczękę i opuścić język na podniebienie, co pomaga rozluźnić mięśnie twarzy.
Jeśli chcesz sprobować masaży rozluźniających mięśnie szczęki pamiętaj, że nieprawidłowa technika może negatywnie wpłynąć na skórę twarzy. Jakie inne, codzienne nawyki mogą przyśpieszyć proces powstawania zmarszczek? Listę znajdziesz TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
