Troska o zdrowie psychiczne na stałe zagościła w dyskusji publicznej. Przypominają o niej cyklicznie specjaliści, a coraz więcej osób ze świata mody, showbiznesu czy kultury opowiada o swoich trudnych, osobistych doświadczeniach, żeby normalizować kwestię chorób psychicznych. 10 października przypada Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego i dziś zastanawiamy się, co termin „zdrowie psychiczne” właściwie znaczy.
Zdrowie psychiczne – czym właściwie jest?
Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego został zainicjowany w 1992 roku przez Światową Federację Zdrowia Psychicznego, by zwrócić uwagę na problemy związane ze zdrowiem psychicznym na całym świecie. Początkowo miał to być dzień poświęcony edukacji, podnoszeniu świadomości i walce z powszechnymi mitami dotyczącymi zdrowia psychicznego. Z biegiem lat stał się okazją do podkreślenia znaczenia dobrostanu psychicznego w codziennym życiu, budowania wspólnoty i wsparcia dla osób zmagających się z różnorodnymi trudnościami psychicznymi. Dlaczego to takie ważne? Dziś, mimo większej wiedzy i postępu w dziedzinie zdrowia psychicznego, wciąż mamy do czynienia z silnym piętnem, które dotyka osoby zmagające się z zaburzeniami psychicznymi.
Zdrowie psychiczne to stan równowagi emocjonalnej, psychicznej i społecznej, który pozwala nam efektywnie radzić sobie z codziennymi wyzwaniami, budować zdrowe relacje z innymi oraz realizować swoje cele i marzenia. To nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale także zdolność do odczuwania pozytywnych emocji, adaptowania się do zmieniających się warunków życiowych i skutecznego rozwiązywania problemów.
Zdrowie psychiczne odgrywa kluczową rolę w naszym ogólnym dobrostanie, wpływając na to, jak myślimy, czujemy i działamy. Pozwala nam lepiej radzić sobie ze stresem, podejmować świadome decyzje oraz budować satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi. Niestety, choroby psychiczne są często postrzegane przez pryzmat stereotypów, co sprawia, że osoby nimi dotknięte boją się mówić o swoich problemach, co może prowadzić do izolacji. Wiele osób nadal uważa, że depresja czy lęki są oznaką słabości, zamiast traktować je jak każdą inną chorobę, która wymaga zrozumienia i leczenia.
Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to czas, kiedy możemy przypomnieć sobie, że zdrowie psychiczne to kluczowy element naszego ogólnego zdrowia, równie ważny jak zdrowie fizyczne. Choroby psychiczne dotykają milionów ludzi na całym świecie – mogą to być osoby, które znamy i kochamy, ale też my sami. To dlatego szerzenie wiedzy na ten temat i walka ze stygmatyzacją są kluczowe. Musimy stworzyć przestrzeń, w której osoby potrzebujące pomocy nie będą się bały o nią poprosić, a ich problemy zostaną potraktowane z empatią i zrozumieniem. Tylko poprzez edukację i rozmowę możemy budować świadomość, która zniweluje tabu wokół zdrowia psychicznego. To pozwoli ludziom na wcześniejsze zgłaszanie się po pomoc i poprawi jakość ich życia. Kiedy przestaniemy myśleć o zdrowiu psychicznym jako o czymś, co można zignorować lub zamieść pod dywan, zrobimy ogromny krok ku społeczeństwu, w którym każdy będzie mógł żyć w pełni, bez obaw o stygmatyzację czy wykluczenie.
Zdrowie psychiczne – co mu zagraża we współczesnym świecie?
62% obywateli UE uważa, że ostatnie wydarzenia na świecie (pandemia COVID-19, rosyjska agresja na Ukrainę, kryzys klimatyczny, wzrost bezrobocia oraz kosztów żywności i energii) „w pewnym stopniu” lub „znacznie” wpłynęły na ich zdrowie psychiczne. Jako czynniki, które w kluczowy sposób wpływają na zdrowie psychiczne, europejscy respondenci wymieniają warunki życia (60%), następnie stabilność finansową (53%), aktywność fizyczną i kontakty społeczne (po 41%). A co zdaniem specjalistów stanowi największe zagrożenia dla zdrowia psychicznego we współczesnym świecie? Oto najważniejsze czynniki:
Globalne kryzysy zdrowotne
Pandemia COVID-19 miała ogromny wpływ na zdrowie psychiczne ludzi na całym świecie. Związane z nią izolacja społeczna, lęk przed chorobą, utrata bliskich, a także zmiany w stylu życia (np. zdalna praca czy ograniczony kontakt z innymi) w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu problemów psychicznych. Dodatkowo, trudności z dostępem do opieki zdrowotnej podczas pandemii sprawiły, że wiele osób nie otrzymało na czas potrzebnego wsparcia.
Kryzysy polityczne i wojny
Konflikty zbrojne, takie jak agresja Rosji na Ukrainę, mają głęboki wpływ na zdrowie psychiczne zarówno bezpośrednio dotkniętych osób, jak i tych, którzy żyją w niepewności związanej z globalnymi wydarzeniami. Wojny i konflikty prowadzą do traumy, stresu pourazowego (PTSD), a także do poczucia niepewności i lęku o przyszłość.
Zmiany klimatyczne
Kryzys klimatyczny to kolejny znaczący czynnik, który wpływa na zdrowie psychiczne. Obserwowane skutki zmian klimatycznych, takie jak ekstremalne zjawiska pogodowe, wzrastające temperatury, susze czy powodzie, prowadzą do poczucia bezsilności, lęku o przyszłość i tzw. “depresji klimatycznej”. Utrata miejsc zamieszkania czy degradacja środowiska naturalnego dodatkowo potęguje ten problem.
Nierówności społeczne
Nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej, edukacji i zasobów finansowych wpływają na zdrowie psychiczne, szczególnie w krajach o niskich dochodach. Brak poczucia bezpieczeństwa finansowego, bezrobocie czy ograniczony dostęp do podstawowych usług zdrowotnych prowadzą do wzrostu poziomu stresu, lęków i problemów psychicznych.
Zbyt mała dostępność do wsparcia psychologicznego
Pomimo rosnącego zapotrzebowania na opiekę psychologiczną, dostęp do terapii i wsparcia mentalnego w wielu krajach jest nadal ograniczony. Braki w systemach opieki zdrowotnej oraz stygmatyzacja problemów psychicznych sprawiają, że wiele osób nie szuka pomocy, co prowadzi do pogłębiania się problemów.
Jak dbać o zdrowie psychiczne?
Zdrowie psychiczne to fundament naszego dobrostanu, który możemy budować i wzmacniać każdego dnia poprzez małe nawyki. Wspieranie tego aspektu naszego życia nie tylko pomaga nam lepiej radzić sobie z bieżącymi wyzwaniami, ale również przygotowuje nas na trudniejsze momenty, które mogą pojawić się w przyszłości. Regularna troska o umysł, podobnie jak dbanie o ciało, może przynieść długofalowe korzyści – większą odporność na stres, lepsze relacje z innymi i poczucie wewnętrznej harmonii. Co możemy robić, aby dbać o zdrowie psychiczne na co dzień? Oto najważniejsze narzędzia polecane przez specjalistów:
– Regularna aktywność fizyczna,
– Praktykowanie mindfulness i medytacji,
– Wystarczająca ilość snu,
– Utrzymywanie kontaktów społecznych,
– Zdrowa i zrównoważona dieta,
– Ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem,
– Planowanie przerw w pracy,
– Tworzenie rutyny dnia,
– Czas na hobby i zainteresowania,
– Praktykowanie wdzięczności.
Jednym z coraz bardziej popularnych narzędzi wspierania zdrowia psychicznego jest terapia schematów. O tym, czym dokładnie jest, piszemy TU.