Patrzysz na kogoś i myślisz: wow, ale ma dobre geny! Bo ma świetną sylwetkę, bo pamięć mu działa bez zarzutów, bo przebiega po bieżni albo kolejnych stronach służbowych plików z prędkością światła. Ile w tym tak naprawdę jest genów, a ile pracy własnej? I co ma większe znaczenie dla tego, jacy jesteśmy: konkretny pakiet genów czy umiejętność sprawnego operowania nimi?
Na co wpływają geny?
Gen jest podstawową składową złożonego systemu dziedziczenia. To właśnie on warunkuje wystąpienie określonej cechy w danym organizmie. Niebieskie oczy- kwestia genów. Kształt stopy niemalże skopiowany z któregoś z rodziców – kwestia genów. Co jeszcze? Naprawdę sporo:
Geny a charakter: najnowsze badania pokazują, że cechy charakteru, takie jak umiejętność samokontroli, sprawność procesów decyzyjnych czy potrzeby socjalne, są w dużo większym stopniu zależne od genów niż, jak pierwotnie zakładano, od wpływu środowiska, w którym dorastamy i jesteśmy wychowywani; szacuje się, że mogą one warunkować 30-60% naszej osobowości.
Geny a choroby: tu niestety trzeba zacząć od „to zależy”; wiele chorób, takich jak alergie, cukrzyca czy choroby układu krążenia ma podłoże genetyczne, ale nie oznacza to, że musisz na nie zapaść. W praktyce oznacza to, że istnieje zwiększone ryzyko, że tak się stanie, wiele zależy jednak od tego, z jakim zaangażowaniem i samoświadomością podejdziesz do dbania o swoje zdrowie. Inną kwestią są choroby genetyczne, takie jak zespół Downa czy zespół Turnera, które jak sama nazwa wskazuje są bezpośrednio związane z nieprawidłową budową lub liczbą genów albo chromosomów.
Geny a inteligencja: Ten składnik genetycznego koktajlu jest bardzo trudny do zmierzenia, ponieważ można oceniać go przez pryzmat wielu różnych czynników, takich jak umiejętność uczenia się na bazie doświadczeń czy radzenie sobie ze zmiennymi środowiskowymi. Uśredniając wyniki badań, naukowcy szacują, że geny mogą aż w 50% determinować poziom ludzkiej inteligencji. Jednocześnie podkreślają, że inteligencja jest ściśliwe związana z czynnikami zewnętrzni takimi jak sposób wychowywania, proces edukacji, dostęp do materiałów naukowych a nawet prawidłowe odżywianie.
O tym, czy można mieć wiele talentów i jak je rozwijać piszemy TU.
Geny a długość życia: Szacuje się, że geny mogą determinować długość życia w około 25%, nie do końca jednak wiadomo, które geny i w jaki sposób na to wpływają. Nie oznacza to jednak, że genów długowieczności nie ma. Są, co więcej, cały czas odkrywane są nowe, które po prostu wymagają długich i skomplikowanych badań.
Geny a skłonność do nałogów: Mimo że naukowcy nie wyizolowali konkretnych genów odpowiedzialnych za genetycznie dziedziczoną skłonność do uzależnień, zakładają, że mogą istnieć kombinacje genów predestynujące do alkoholizmu czy narkomanii. Statystyki pokazują, że dzieci alkoholików są 3-5 razy bardziej narażone na uzależnienie się od alkoholu.
Geny modyfikowane, czyli epigenetyka w pigułce
Długo pokutowało myślenie, że skoro dostaliśmy w pakiecie jakiś gen, nic nie możemy z nim zrobić. Na szczęście naukowcy lubią sprawdzać, czy to, co wydaje się być pewnikiem, jest nim na pewno. W wyniku tych poszukiwań w obszarze genów narodziła się dziedzina zwana epigenetyką. Jest to nauka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów nie wynikających z modyfikacji sekwencji w nici DNA (a więc nie uznawanych za mutacje genetyczne), a ze zmian środowiskowych czy stylu życia. W związku z tym, że modyfikacje te nie zmieniają struktur całego DNA, są w pełni odwracalne. Jak można przełożyć korzyści płynące z epigenetyki na życie codzienne, aby mimo słabszego pakietu genów otrzymanych z natury optymalizować swoje zdrowie? Oto kluczowe czynniki wpływające na zmiany ekspresji genów, które należy brać pod uwagę:
– Dieta,
– Otyłość,
– Poziom aktywności fizycznej,
– Palenie papierosów,
– Spożywanie alkoholu,
– Zanieczyszczenie środowiska naturalnego,
– Stres,
– Praca na nocne zmiany, zaburzająca funkcjonowanie w ramach naturalnego rytmu dobowego.
Rytmiczność naszego życia pomaga w utrzymaniu homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu. Czy funkcjonowanie w ramach naturalnego rytmu dobowego naprawdę ma na nią aż tak duży wpływ? Odpowiedzi szukaj TUTAJ.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
