O ile życie byłoby łatwiejsze, gdyby można było znać ze szczegółami klasykę literatury światowej, w przerwach od pracy rozwiązywać oxfordzkie równania matematyczne, a w ramach weekendowego hobby bawić się w małego chemika. Z tak pojemną i wszechstronną głową trudno wymyślić problem, który byłby niemożliwy do rozwiązania. Czy interdyscyplinarne umysły istnieją naprawdę? I czy można trenować swój osobisty, aby rozwijać talenty z różnych dziedzin?
Głowa nie od parady
Przechowuje i porządkuje informacje, również te, o których już dawno na poziomie świadomości zdążyliśmy zapomnieć, wyrzuca z siebie dokładne analizy i rozwiązania problemów. Kolejna nowinka technologiczna? Nie, najbardziej pierwotna maszyna do ogarniania rzeczywistości – ludzki mózg. Kupując komputer, na pewno zwracasz uwagę na jego pojemność. A czy kiedyś przyszło Ci na myśl, ile właściwie może się pomieścić w Twojej własnej głowie? Naukowcy z Uniwersytetu Stanford wykazali, że w samej korze mózgowej jest 125 trylionów synaps, a 1 synapsa może przechowywać nawet 4.7 bita informacji. Cały mózg natomiast może pomieścić archiwum informacji o łącznej masie 2.5 petabajtów, czyli 2.5 miliona gigabajtów. Dla porównania archiwum wyszukiwarki internetowej Yahoo! ma zasoby ważące 2 petabajty. Można nabrać szacunku dla własnych możliwości intelektualnych, prawda? Problem w tym, że sam fakt dostania czegoś z natury nie oznacza, że maksymalnie to wykorzystujemy. W skrytce o pojemności ludzkiego mózgu mogą zmieścić się zagadnienia z wielu źródeł i dziedzin, a syntetyzowanie tak różnorodnych informacji może sprawiać, że wiemy więcej, rozumiemy lepiej i działamy sprawniej. Ale czy interdyscyplinarność i skłonność do wielu talentów leży w naturze ludzkiej głowy?
Intelektualne części składowe
Każdy człowiek ma swoje indywidualne, wrodzone lub nabyte w procesie socjalizacji i rozwoju upodobania, umiejętności i predyspozycje. Różnimy się między sobą zainteresowaniami oraz tym, w jaki sposób i z jakim skutkiem wykonujemy poszczególne czynności. Nie ma na świecie dwóch osób, które prezentowałyby taki sam talent do nauki języków, tak samo dobrze malowały i równie sprawnie naprawiały popsute sprzęty kuchenne. Matt Ridley, amerykański autor książek, specjalista od ewolucji, genetyki i przemian społecznych twierdzi, że geny wpływają na to, jacy jesteśmy, ale nie determinują tego, że musimy być właśnie tacy na zawsze. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli nie urodziłeś się z wybitnym słuchem muzycznym, w dalszym ciągu masz szansę na karierę pianisty. Zdaniem badacza, talent rozwija się w wyniku interakcji genów i czynników środowiskowych. Co więcej, talent i praktyka uzupełniają się na drodze do sukcesu, a nie cechują nas na zasadzie „masz jedno albo drugie”. Jak zauważa Carol Dweck, psycholożka, profesor psychologii na Uniwersytecie Stanforda i autorka książek eksplorujących zagadnienie mentalności zauważa, że największymi blokerami przed rozwojem nowych talentów są głęboko zakorzenione w społeczeństwie 3 błędne przekonania:
1. Niektórzy z nas urodzili się obdarzeni talentem, a inni nie i nie da się tego zmienić.
2. Talenty objawiają się w bardzo wczesnym dzieciństwie i nie mogą wykształcić się w późniejszych etapach życia.
3. Jeśli od dziecka nie słyszysz, że masz wybitne zdolności w jakiejś dziedzinie, prawdopodobnie nic w nich nie osiągniesz.
Zdaniem dr Dweck tak błędne rozumienie talentu doprowadza do blokad emocjonalnych, które hamują nas przed eksplorowaniem nowego i podejmowaniem chęci nauki w późniejszych latach życia. Autorka, podpierając się wynikami badań przeprowadzonych w trakcie swojej wieloletniej kariery zawodowej twierdzi, że geniusz, sukces i kreatywność są wynikiem pasji, rozwoju i wytrwałości, a nie magicznym darem od losu. Co więcej, bazowanie na przekonaniu, że ma się do czegoś talent, może całkowicie rozleniwić, bo przecież dokształcanie byłoby zaprzeczeniem tego, że mamy do czegoś dryg z natury, a więc umniejszałoby naszej wyjątkowości. Czy zatem jej zdaniem można mieć wiele talentów z różnych dziedzin i rozwijać się w toku całego życia? Tak, o ile rzetelnie przyłożymy się do nauki i rozwoju.
Co dzieje się w mózgu, kiedy się uczymy?
Za każdym razem kiedy uczymy się czegoś nowego, nasz mózg formuje nowe połączenia między neuronami, mające na celu reorganizację, adaptację, zmienność i samonaprawę mózgu oraz procesy uczenia się i pamięci. Zarejestrowana przez mózg informacja podróżuje od neuronu do neuronu przy pomocy neurotransmiterów, czyli związków chemicznych, których cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy aksonami i dendrytami poprzez synapsy. Przyjmuje się, że akson przewodzi impuls od ciała komórki (odkomórkowo), a dendryt do ciała (dokomórkowo). Wszystko czego się uczymy jest najpierw rejestrowane przez pamięć krótkotrwałą, która zachowuje ograniczoną ilość informacji w krótkim okresie czasu. Część z nich trafia do pamięci długotrwałej, o teoretycznie nieograniczonej pojemności i trwałości przechowywania, w której zgromadzona jest cała nasza wiedza o świecie, a także wszystkie nasze wspomnienia i umiejętności.
Aktywny rozwój talentów
Wiemy już, że nie warto pozwolić, aby nasze wrodzone predyspozycje ograniczały to, czego i jak się w życiu uczymy. Warto natomiast rozwijać talenty tak, aby maksymalne skorzystać z neuroplastyczności mózgu, angażując i poszerzając zawartość naszej pamięci długotrwałej. Oto elementy aktywnej nauki, które mogą sprawić, że nabieranie nowych talentów będzie prostsze i przyjemniejsze:
Wola Kiedy podejmujemy świadomą decyzję o chęci nauki czegoś nowego, aktywujemy naszą nową korę, stanowiącą ok 95% powierzchni kory mózgowej człowieka. Rozbudzamy ciekawość, kreatywność i nie odczuwamy przymusu, który może być blokadą przed podejmowaniem kolejnych edukacyjnych kroków.
Ustanowienie długo i krótkoterminowych celów Trudno wytrwać w postanowieniach, jeśli nie wiemy, czemu właściwie mają się one przysłużyć. Wyznaczanie ram czasowych, konkretnych celów i sposobów na ich osiągnięcie pomagają nam trzymać się w ryzach dyscypliny i nie odpuszczać. Pamiętaj jednak, że łatwo ugiąć się pod zbyt dużą wagą ostatecznego celu. Z pomocą może przyjść Kaizen. Ta japońska filozofia zwana również metodą wyznaczania celów pośrednich, to metoda polegająca na rozbiciu dużego celu na wiele mniejszych, które będzie łatwiej osiągnąć. Dzięki wyznaczaniu sobie małych wyzwań, których suma może doprowadzić nas do tego głównego, zmniejsza ryzyko tego, że cel nas przytłoczy.
Praktyka Wspomniana już Carol Dweck w swojej książce „Nowa psychologia sukcesu” wskazuje, że to, co z boku postrzegamy jako talent, bardzo często jest wynikiem konsekwencji w działaniu i zorientowania na regularną pracę nad sobą. Chcesz rozwijać nowy talent? Zaplanuj swój tydzień tak, aby znaleźć na to czas kilka razy w tygodniu. Dzięki powtarzalności działań zwiększysz szansę na to, że Twój mózg będzie szybciej rejestrował nową umiejętność, a wiedza z nią związana trafi do pamięci długotrwałej.
Weryfikacja Czy szukając pomocy specjalisty, niezależnie od dziedziny, zwracasz uwagę na to, jaką szkołę skończył lub jakie certyfikaty wiszą na ścianie jego gabinetu? Nic dziwnego, chociaż sami nie jesteśmy fanami egzaminów, chcemy mieć pewność, że oddajemy swój los w ręce osób o potwierdzonych umiejętnościach. Autoocena bywa trudna, bo poddajemy się wymówkom lub przeciwnie, wymagamy od siebie zdecydowanie więcej niż od innych, ale weryfikowanie tego, czy i jak się uczymy, może przyśpieszyć rozwój nowego talentu. Określ ramy czasowe, które pozwolą Ci regularnie sprawdzać postęp. Postaw na szczerość w ocenie i pamiętaj, że wyłapywanie braków to po prostu wskazówka, nad czym jeszcze warto popracować.
Interesują Cię zagadnienia związane z neuroplastycznością? Koniecznie przeczytaj nasz artykuł o tym, jak pracują poszczególne półkule ludzkiego mózgu. Znajdziesz go TUTAJ.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
