Passive agressive stało się bardzo modnym określeniem opisującym osoby, które przejawiają tendencje do serwowanej pod płaszczykiem łagodności manipulacji. Mamy jednak wrażenie, że przez tę modę wyrażenie passive agressive jest często i spłycane, i źle rozumiane. Dzisiaj rozwiewamy wszelkie wątpliwości i skupiamy się na tym, czym naprawdę jest.
Co oznacza passive agressive?
Amy Gallo w swojej książce „Getting Along: How to Work with Anyone (Even Difficult People)” identyfikuje 8 typów ludzi, z którymi trudno się koegzystuje. Na szczycie listy znajduje się właśnie typ passive agressive, wyprzedzając w tym mało chlubnym rankingu niepewnego siebie szefa, pesymistę, grającego ofiarę, wszechwiedzącego, dręczyciela, stronniczego i mistrza rozgrywek politycznych. „Passive-aggressive”, w Polsce znany pod nazwą zachowań pasywno- agresywnych, to psychologiczny termin opisujący wzorzec pośredniego wyrażania negatywnych uczuć zamiast otwartego ich adresowania. W praktyce oznacza to, że istnieje rozdźwięk między tym, co osoba przejawiająca zachowania passive agressive mówi, a tym, co faktycznie robi. Przykłady? Jest ich całkiem sporo:
Pozorna zgoda: Osoba wykazująca tendencję do zachowań passive agressive może najpierw oficjalnie zgadzać się na podjęcie jakichś działań, a następnie celowo opóźniać ich wykonywanie, np. poprzez niedostosowywanie się do wcześniej ustalonych terminów, świadome popełnianie błędów czy unikanie kontaktu.
Cyniczne i ironiczne komentarze: Kamuflowanie niezadowolenia lub krytyki pseudożartami, które tak naprawdę mają za celu zranienie lub ośmieszenie.
Szantażowanie ciszą: Szantażowanie ciszą może być formą kontroli emocjonalnej w wydaniu passive agressive, której celem jest manipulowanie sytuacją poprzez nieudzielanie odpowiedzi lub milczenie w odpowiedzi na pytania lub próby komunikacji w nadziei na wywołanie niepewności, dyskomfortu i zmian postaw oraz zachowań u drugiej osoby.
Unikanie konfrontacji: Osoba unikająca konfrontacji nie wyraża otwarcie swoich zamiarów, co sprawia, że inni mogą mieć trudności z zrozumieniem, co tak naprawdę myśli lub czuje.
Granie ofiary: Osoba, która ma tendencję do zachowań passive agressive, w momentach konfrontacji może próbować stawiać się w roli ofiary, aby uniknąć szczerej rozmowy lub wzięcia odpowiedzialności za swoje zachowanie, wzbudzić współczucie i przeciągnąć szalę zwycięstwa w konflikcie na swoją stronę.
Prokrastynacja: Jednym z przejawów zachowań passive agressive jest opóźnianie wykonywania zadań, zwłaszcza tych, które są ważne dla innych osób, w celu wyrażenia niezadowolenia lub oporu. Jest to forma zachowań passive agressive dość trudna do wychwycenia, osoba może przypisać opóźnienie wykonania jakiegoś zadania innym czynnikom, zamiast przyznać się do własnej pasywności.
Ghosting: Ghosting, czyli gwałtowne zerwanie kontaktu, całkowite zaprzestanie komunikacji, zniknięcie bez ostrzeżenia i wyraźnej przyczyny to coraz bardziej popularne zjawisko społeczne, które może odnosić się zarówno do sytuacji romantycznych, jak i zawodowych. Osoba stosująca ghosting unika otwartej konfrontacji i komunikacji, co utrudnia wyjaśnienie sytuacji oraz wprowadza niepewność i dezorientację u osoby pozostawionej, co może prowadzić do zwiększonego stresu emocjonalnego czy obniżenia samooceny.
Narzekanie na brak docenienia: Osoby z tendencją do zachowań passive agressive mogą artykułować, że czują się niedoceniane, a ich sukcesy przechodzą niezauważone, wyrażają się jednak ogólnikowo, z braku merytorycznych argumentów. Kiedy są poproszone o odniesienie się do konkretnych przykładów, mogą używać innych metod manipulacji, aby uniknąć dalszej konfrontacji (tu sprawdza się świetnie wspomniane już granie ofiary).
Szukanie sojuszników w negatywności Kolejnym z objawów zachowań z kategorii passive agressive są próby zjednania sobie osób, z którymi można zjednoczyć się w narzekaniu, obgadywaniu lub sabotowaniu osób trzecich. Jest to z jednej strony unikanie konfrontacji z tymi, których dotyczą omawiane sytuacje, a z drugiej bardzo aktywne kopanie pod nimi dołków.
Jak radzić sobie z zachowaniami passive agressive?
Agresja jest łatwa do namierzenia, gdy ktoś jest do nas otwarcie wrogo nastawiony. Krzyk, gestykulacja, obelgi, gwałtowne odruchy fizyczne mające na celu zastraszenie albo zadanie bólu – to wszystko nie zostawia wątpliwosci, że ktoś aktywnie próbuje zrobić nam coś złego. Pasywna agresja, taka jak zakamuflowane obelgi i szkodliwe uwagi, może być dużo trudniejsza w wychwyceniu, ale w dalszym ciągu niesie za sobą wielki ryzyko szkód takich jak:
– Rozdrażnienie,
– Lęk,
– Stres,
– Złość,
– Chęć zemsty.
Jeśli poddawani jesteśmy wpływowi zachowań passive agressive przez dłuższy okres czasu, możemy narazić się na poważny uszczerbek na zdrowiu zarówno psychicznym, a także fizycznym (więcej o psychosomatycznych objawach stresu przeczytasz TU. Jeśli czujesz, że masz w swoim otoczeniu osobę, która regularnie serwuje Tobie zachowania z kategorii passive agressive, postaraj się przeciwdziałać, wykorzystując te porady:
Zachowaj spokój i opanowanie: Jeśli to tylko możliwe, nie daj się ponieść emocjom. Kontroluj to co mówisz i robisz, aby nie pokazać drugiej stronie, że zachowania passive agressive odnoszą oczekiwany przez nią skutek. Jeśli czujesz, że nie jesteś w stanie opanować narastających negatywnych emocji, postaraj się uniknąć konfrontacji.
Komunikuj się jasno i otwarcie: Kiedy zachowania passive agressive zaczną odciskać na Tobie niepożądane pięto, nie poddawaj się własnej pasywności. Wyraź swoje uczucia i oczekiwania w sposób jasny i bezpośredni, unikając przy tym pasywno-agresywnych taktyk w odpowiedzi.
Stawiaj granice: Jeśli chcesz utrzymywać kontakt z osobą, która ma tendencje do zachowań passive agressive, określ klarowne granice i oczekiwania w relacji i nie toleruj ich przekraczania bez konsekwencji.
Dąż do zdrowej komunikacji: Wspieraj rozwój otwartej i szczerej komunikacji. Zachęcaj do wyrażania uczuć i potrzeb bez uciekania się do pasywno-agresywnych taktyk, próbuj tłumaczyć, dlaczego różne formy manipulacji są przejawem toksyczności, a nie zdrowia relacji.
Przyglądaj się własnym reakcjom: Trwanie w relacji z osobą, która ma tendencję do zachowań passive agressive może sprawić, że zaczniesz wątpić w swoje racje, wartość, sprawczość czy racjonalny osąd sytuacji. Przyglądaj się swoim reakcjom i myślom i wyłapuj momenty, kiedy wątpliwości zaczynają się nasilać. Jeśli potrzebujesz, skorzystaj z porady bliskiej osoby, która ma wgląd w Twoją relację i pomoże Ci odzyskać zdrową perspektywę.
Czy wiesz, że zalewanie falą miłości również może być formą manipulacji emocjonalnej? Więcej o tym, czym jest love bombing, piszemy TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
