Kłamać raczej nie lubimy, ale trudno nam się przed tym powstrzymać. Czasem wbrew sobie, czasem z lęku, czasem dla dobra innych, czasem, bo tak jest po prostu łatwiej i wygodniej. Z drugiej strony oczekujemy, że najbliżsi będą serwować nam tylko to, co zgodne z prawdą, bo jej brak po prostu rani. Dlaczego zatem kłamiemy?
Dlaczego ludzie kłamią?
Przeglądając statystyki związane z kłamstwem można zacząć patrzeć na ludzi wokół z odrobinę większym dystansem. Statystyczny człowiek kłamie 1-2 razy dziennie, ale 1% tych najmniej uczciwych z nas może kłamać nawet 15 razy dziennie. Zaczynamy kłamać w wieku 2-4 lat. Jak zapewniają naukowcy to, że to robimy w tak młodym wieku, nie jest odzwierciedleniem moralnego charakteru dziecka. W rzeczywistości dzieci mogą potrzebować wielu lat, aby osiągnąć wyrafinowane, dorosłe zrozumienie moralności kłamstwa, a na tak wczesnym etapie życia po prostu zaczynają eksperymentować z kłamstwem jako naturalnym skutkiem rozwoju poznawczego. Anna Lembke w swojej książce „Niewolnicy dopaminy. Jak odnaleźć równowagę w epoce obfitości.” wskazuje, że mimo iż człowiek to niejedyny gatunek, który potrafi kłamać – autorka przytacza m.in. przykład chrabąszczy, które potrafią przeniknąć do kolonii mrówek, udając jedne z nich – nikt inny nie opanował sztuki manipulowania prawdą tak sprawnie jak on. Jak dodaje, może to wynikać z rozwoju języka. Ewolucja naszego gatunku doprowadziła do powstawania coraz większych grup społecznych, te natomiast mogły rosnąć w siłę przede wszystkim dzięki rozwojowi ułatwiających współpracę, najróżniejszych form komunikacji. Jak zauważyła Lembke, „(…) słowa używane do współpracy mogą być również używane do oszukiwania i dezorientacji”. I kłamstwo gotowe.
Najczęstsze powody, dla których zaczynamy kłamać
Nasza ludzka natura jest niewątpliwie skomplikowana, a kwestia kłamstw nie jest wyjątkiem. Wielu z nas przynajmniej raz w życiu znalazło się w sytuacji, w której musieliśmy uciec się do kłamstwa. Nie zawsze jednak kłamstwa te były symptomem naszego postępującego zepsucia moralnego. Ludzie bowiem zaczynają kłamać z najróżniejszych powodów:
Żeby poczuć się lepiej Kłamstwa często wynikają z chęci ochrony własnej samooceny. Czasami obawiamy się, że prawda może nas uczynić mniej atrakcyjnymi lub bardziej podatnymi na krytykę. Jeśli nasza samoocena jest niska, mamy większe opory z odsłanianiem się z naszymi prawdziwymi przemyśleniami czy potrzebami i chętniej, naginając prawdę o tym, co mamy w środku, zgadzamy się z opinią większości lub mówimy rzeczy po to, aby zadowolić innych. Wówczas sięgamy po kłamstwo, aby nie odsłonić się z tym, co uważamy za swoje słabe strony.
Żeby siebie ratować To powód, dla którego najczęściej kłamią i dzieci, i dorośli.Kłamiemy, aby uniknąć konsekwencji swoich działań. Kiedy mamy poczucie, że zrobiliśmy coś, co nie spodoba się innym, złamaliśmy jakąś zasadę czy postąpiliśmy wbrew ogólnie przyjętym normom moralnym, uciekamy się do kłamstwa, aby się wybielić. Kłamstwo działa tu jak koło ratunkowe, które ma nas uratować przed nieprzyjemnymi konsekwencjami naszych działań.
Żeby bronić tego, co osobiste Kłamstwa mogą także wynikać z potrzeby chronienia swojej prywatności. Czasami nie chcemy, aby inni wiedzieli o pewnych aspektach naszego życia, ale trudno jest nam postawić granicę, np. mówiąc komuś wprost, że nie chcemy dzielić się osobistymi szczegółami, więc sięgamy po kłamstwo, aby utrzymać tajemnicę.
Żeby się za bardzo nie otwierać Odsłanianie się z prawdziwymi emocjami nie każdemu przychodzi łatwo. Dużo prościej jest kłamać, udając bardziej obojętnych, odpornych czy niewrażliwych tylko po to, aby nie dopuścić kogoś do siebie zbyt blisko. Kłamanie na temat swoich emocji czy potrzeb jest formą samoobrony i może wynikać z trudnych sytuacji z przeszłości, kiedy ktoś np. wykorzystał naszą miłość czy uczciwość.
Żeby wyjść na prowadzenie Kłamać aby odnieść sukces? Dlaczego nie. Często kłamstwa są wykorzystywane do zyskania przewagi w relacjach społecznych lub w konkurencyjnym otoczeniu. W biznesie, polityce czy innych dziedzinach życia, kłamstwa mogą być używane jako narzędzie manipulacji, pozwalające na zjednywanie sobie sojuszników, propagowanie własnych idei czy realizowanie ukrytych celów.
Żeby chronić innych Czy kłamstwo może być przejawem troski? Może. Oczywiście najlepiej i najszlachetniej jest mówić całą prawdę i tylko prawdę, są jednak momenty, kiedy ci, na których nam najbardziej zależy, po prostu nie są w stanie jej udźwignąć. Wtedy zaczynamy kłamać, aby uchronić bliskich przed zranieniem.
Jak przestać kłamać?
Mimo że możemy kłamać mając dobre intencje, dla dobra relacji oraz naszego wewnętrznego spokoju lepiej, abyśmy nauczyli się konfrontować z prawdą i otwarcie ją wypowiadali. Regularne kłamstwa mogą bowiem zaburzyć dynamikę relacji międzyludzkich i zniszczyć zaufanie, które bardzo trudno jest odbudować. Co więcej, kłamanie może też zniszczyć naszą reputację, generować stres, czy prowadzić do narastania konfliktów interpersonalnych. Jeśli czujesz, że otwarte mówienie prawdy czasem przychodzi Ci z trudem, spróbuj nauczyć się przestać kłamać wykorzystując te proste wskazówki:
Miej uważności na własne słowa Czasami kłamiemy nieświadomie, mówiąc rzeczy nieprawdziwe w najbardziej błahych sytuacjach, np. komentując czyjś wygląd czy pogodę. Jeśli cenisz prawdę, nie umniejszaj jej wartości. Pamiętaj też, że jeśli bliscy zauważą, z jaką łatwością przychodzi Ci kłamanie, mogą zacząć tracić do Ciebie zaufanie. Taka uważność na własne słowa pomoże Ci zrozumieć, w jakich momentach z automatu zaczynasz kłamać i lepiej poznać siebie. Więcej o tym, dlaczego warto postawić na szczerość wobec siebie piszemy TU.
Poszukaj motywacji Kiedy zauważysz powtarzający się wzorzec tego, jak i kiedy kłamiesz, zastanów się nad tym, co Ciebie wtedy motywuje. Czy to z powodu strachu przed konsekwencjami, braku pewności, próby ochrony siebie czy innych? Czy okłamujesz zawsze te same osoby, czy rozdajesz nieprawdę niezależnie od tego, z kim rozmawiasz? Zrozumienie własnych motywacji może pomóc w lepszym radzeniu sobie z nimi.
Zastanów się nad konsekwencjami Czujesz, że możesz zacząć kłamać? Zanim przystąpisz do tej praktyki, zastanów się, do czego Twoje słowa mogą doprowadzić. Może zranią kogoś, na kim Ci bardzo zależy? Może negatywnie wpłyną na Twój wizerunek, który trudno będzie później podreperować? Może zagrożą Twoim relacjom zawodowym lub prywatnym, na których pogłębianiu i jakości codziennie intensywnie pracujesz? Zdanie sobie sprawy z konsekwencji własnych słów może zadziałać jak otrzeźwiający prysznic, który być może sprawi, że poczujesz, że nie warto kłamać.
Pracuj nad pewnością siebie Jak wspomnieliśmy, często motorem do tego, że zaczynamy kłamać, jest niskie poczucie własnej wartości. Nie chcemy być negatywnie ocenieni, odsłonić tego, co uważamy za wady, wystawić się na śmieszność czy bycie w kontrze do tych, których uważamy za lepszych od nas i stawiamy na nieprawdę, aby chronić własny wizerunek. Praca nad budowaniem pewności siebie może być bardzo pomocna w zmniejszaniu potrzeby kłamania. O tym, jak wzmacniać poczucie własnej wartości, więcej piszemy TU.
Mów szczerze o nieszczerości Brzmi jak paradoks, ale działa. Jeśli czujesz, że mówienie prawdy z różnych względów przychodzi Ci trudno, powiedz o tym ludziom, których nie chcesz zranić swoimi kłamstwami. Możesz powiedzieć wprost, że uciekasz się do kłamstw z takich a takich przyczyn, ale nie chcesz tego robić i żeby temu zapobiec, potrzebujesz np. rozmawiać o problemach na spokojnie, bez atakującego tonu albo prowadzić regularne rozmowy o stanie relacji, aby generujące kłamstwa problemy czy niepewności nie zaczęły się nawarstwiać.
Popracuj nad komunikacją Poprawa umiejętności komunikacji w relacjach, zarówno tych prywatnych jak i zawodowych, może pomóc w sprawnym wyrażaniu swoich potrzeb, uczuć i obaw bez konieczności sięgania po kłamstwo. Proste wskazówki na to, jak nauczyć się komunikować swoje emocje, przygotowaliśmy dla Ciebie TU.
Praca nad własnymi zachowaniami i charakterem może spełznąć na niczym, jeśli do Twojej codziennej rutyny zacznie wkradać się słomiany zapał. Czym dokładnie jest i jak z nim walczyć? Bierzemy temat pod lupę TU.
Monika Dąbrowska
Odkąd pamiętam moje życie było związane z pracą nad ciałem – najpierw pływałam, potem grałam w siatkówkę, równolegle zakochałam się w nartach, a wreszcie trafiłam na jogę i przy niej pozostanę już na zawsze. To był mój pierwszy przemyślany krok w holistycznej pracy nad sobą. Po nim nastąpiły kolejne, odżywianie, świadoma pielęgnacja, praca nad emocjami, własnymi barierami i wiele innych. Gdzieś pośrodku tej drogi zrodził się pomysł na portal Twig.pl, który ma być inspiracją dla innych (i dla mnie) do wprowadzania dobrych praktyk w codzienności. Rozpoczynając ten projekt zostawiłam za sobą dotychczasowe życie zawodowe związane z marketingiem i reklamą i pracą w takich branżach jak moda i uroda. Na co dzień nie mogę żyć bez książki, filmu i teatru. Na mojej ścieżce edukacji pojawiła się nawet szkoła aktorska, pierwsza życiowa lekcja otwartości. Kolejne odebrałam podróżując. Coraz więcej miejsca w moim życiu zajmuje natura. Latem uciekam z Warszawy (w której mieszkam) nad Narew, gdzie trochę zdradzam jogę pływając na wakeboardzie albo po prostu gapiąc się w słońce.
